تحلیل و نقد پلورالیسم دینی

دانلود کتاب تحلیل و نقد پلورالیسم دینی

کتاب تحلیل و نقد پلورالیسم دینی یکی از آثار برجسته علی ربانی گلپایگانی است. 

از آنجا که زمینه اجتماعی – سیاسی مسئله وحدت و کثرت ادیان، تلاقی و ارتباط پیروان ادیان و عقاید و مذاهب مختلف است، و در عصر ما این ارتباط شکل عمیق تر و گسترده تری به خود گرفته است، طبیعی است که:

این مسئله نیز شدّت و حدّت بیشتری یافته؛ توجه فلاسفه دین، جامعه شناسان دین و متکلمان دینی را سخت به خود جلب نماید.

خلاصه کتاب

این رویکرد جدید از غرب مسیحی آغاز شد و به تدریج به سرزمین های دیگر نیز راه یافت. چندی است که در جامعه ما نیز در شمار مسایل حسّاس فکری و دینی مطرح شده است. در جهان مسیحیت در این باره سه دیدگاه کلی وجود دارد: کثرت گرایی، انحصارگرایی و شمول گرایی.

مقصود از کثرت گرایی در نفس دین این است که خود ادیان راه های مختلفی به سوی حقیقت واحد هستند، و در مقام اغراض را داشته باشد یا نه؟ بحث نسبی گرایی در فهم دین، یکی از بهترین سلاح هایی است که غربی ها برای خلع سلاح کردن حکومت دینی به کار می برند و اصفهانی و مرحوم امام با آن دقت هایی که در فقه و اصول داشته اند، از اختلاف مجتهدین غفلت کرده باشند؟

بحث سر این است که آیا ما ضروریات دینی و فقهی داریم یا خیر؟ و آیا می شود کسی در زمان حاضر بگوید که با توجه به فهم علمای می کردند; آیا باز هم می توان گفت که این نیز یک فهم از اسلام است؟ گاهی گفته می شود که در توحید هم اختلاف نظر وجود دارد.

آیا بحث قرائت های مختلف از دین، در ادیان الهی همان طور که نازل شده اند، می باشد یا در این ادیانی که هم اکنون در دست مقوله های سه گانه ما در این جا باید سه مقوله را از هم جدا کنیم: 1 – مقوله سعادت; 2 – مقوله مثوبث و عقوبت; 

3 – مقوله حقانیت; ما اگر معتقدیم که فقط اسلام حق است، معلوم نیست این طور بگوییم که همه پیروان ادیان در دوزخ اند یا هیچ بهره ای از سعادت بیان دیگری که برای کثرت گرایی است، این است که می گویند: آن چه که بر پیامبران نازل می شود، واحد نیست; بلکه چهره های یک مقدمه و پیش فرض زبانی است و همه ما آن را قبول داریم و این دلیل می شود که به فهم هایی از کتاب و سنت برسیم.

مباحث کتاب تحلیل و نقد پلورالیسم دینی از دو بخش کلی تشکیل گردیده است:

در بخش نخست بحث های زیر بررسی می شوند:

1. تبیین کثرت گرایی دینی به تقریری که جان هیک ارائه کرده است، و نقد آن. 2. تبیین و نقد نظریه انحصارگرای دینی به قرائت عده ای از متکلمان مسیحی. 3. تبیین و نقد نظریه شمول گرایی دینی، به قرائت برخی از متکلمان مسیحی.

4. اصول پنجگانه و تببین دیدگاه اسلام درباره تعدد ادیان.  در بخش دوم به نقد و بررسی مبانی معرفت شناختی، فلسفی، کلامی و نقلی کثرت گرایی دینی که برخی از نویسندگان و صاحب نظران اسلامی یا مسیحی در تأیید و تفسیر پلورالیسم دینی ابراز نموده اند، می پردازد.

این مبانی و آرا عبارتند از:

1. تفکیک میان گوهر و صدف دین؛ 2. تفاوت های مفهومی و زبانی؛ 3. تفاوت نظرگاه ها؛ 4. تنگناهای شهود و شناخت؛ 5. تکثر تفسیرهای متون دینی؛ 6. درهم تنیده بودن حقایق؛ 7. هدایت و رحمت گستردۀ الهی.

8. ناخالصی امور عالم؛ 9. تمثیل حق و باطل در قرآن. 10. استدلال به سخنی از امام علی(ع) 11. خویشاوندی حقایق؛ 12. مقلّد بودن اکثریت بشر؛ 13. ایمان گرایی به جای شریعت گرایی.

در پایان، مطالعه کتاب تحلیل و نقد پلورالیسم دینی را به همه علاقه‌مندان توصیه می‌کنیم.