جستارهایی در فلسفه دین

دانلود کتاب جستارهایی در فلسفه دین

کتاب جستارهایی در فلسفه دین مشتمل بر مقالاتی از فیلسوفان دینی معاصر است که به منظور آشنایی با تأملات ایشان فراهم آمده است. عناوین مقالات عبارت اند از:

” فلسفه دین اثر النر استامپ “، “براهین اثبات وجود خدا اثر آلوین پلانتینجا”، “دین و معرفت شناسی اثر آلوین پلانتینجا”، “اهمیت ترجمه زبان مجازی در دین اثر پیتر دنووان”، “دین و کثرت گرایی اثر تری اوکیف”، “ایمان و عقلانیت از دیدگاه نیومن اثر جان. آرتی لامنت ” و “علم آگوستیمنی یا دوئمی اثر آلوین پلانتینجا.

خلاصه کتاب

دین حقیقت را نتیجه گرفته اند اما بعضی دیگر وجود کثرت را دلیل وحدتی می دانند که همه این ادیان در راه رسیدن به آن دیدگاه جان هنری نیومن درباره ایمان دینی دربردارنده دو نکته اساسی است: یکی اینکه ایمان مستلزم باور به وحی الهی است، یعنی نیازمند شدیدترین درجه تصدیق ممکن است.

به طوری که اثر حاضر شامل اصول تعلیمات قدیم و آداب استاد شاگردی متداول در دوره های اسلامی است که در آن نیازمندیهای اصول و مبانی ای که در کتاب جستارهایی در فلسفه دین مطرح شده از چنان استحکام و استواری برخوردار است که از حدود هفت قرن پیش در فصلی دیگر بیان می دارد آنچه از ارزش دانش و دانشمند، سخن گفته شده برای هر عالم و دانشجویی نیست.

بلکه اگر در درس شبهه ای درباره اصول دین و معارف اسلامی مطرح می سازد آن را با پاسخ به پایان برد. شایسته است آغاز و انجام هر درس با بسم الله الرحمنمعرفی کتاب نام کتاب: دیدگاه ها درباره خدا نویسنده: اچ. آون مترجم: حمید بخشنده این کتاب با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه قم و انجمن معارف اسلامی ایران چاپ شده است. 

کتاب جستارهایی در فلسفه دین دارای مطالبی است که برخی از آنها مربوط به مجموعه مقاله هاست. این کتاب با همگاری معاونت پژوهشی دانشگاه قم و انجمن معارف اسلامی ایران به چاپ رسیده است.

نقد کتاب جستارهایی در فلسفه دین

چنان که ذکر شد کتاب جستارهایی در فلسفه دین در بخشهای مختلفی گردآمده و تألیف یافته است. یکی از اساسی ترین مباحثی که در این اثر آمده است براهین خداشناسی است که با توجه به قرائت های مختلف آن، مورد بررسی قرار گرفته است. 

درباره انواع قرائتهای براهین خداشناسی در اثر حاضر چنین آمده است: براهین خداشناسی انواع فراوانی دارد. از روزگار کانت تاکنون سه برهان بزرگ و کهن جهان شناسی، وجودشناختی و فرجام شناسی مطرح بوده اند. 

ریشه برهان جهان شناختی به ارسطو برمی گردد، اما چهره کلاسیک خود را (دست کم از دیدگاه فیلسوفان مغرب زمین) در «راه های پنجگانه» معروف آکویناس به ویژه در برهان علت نخستین نامعلول، برهان محرک اول نامتحرک، و برهان واجب الوجود نمایانده است.

راه پنجم آکویناس قرائتی از سومین برهان خداشناسی، یعنی برهان فرجام شناختی است؛ اما پس از وی، فیلسوفان جدید و معاصر قرائتهایی بهتر و کاملتر از آن عرضه کردند، مفاد اصلی این برهان چنین است: گویی یکی از مقالات کتاب به قلم پلانتینجا با عنوان دین و معرفت شناسی به تبیین رابطه دین و معرفت شناسی پرداخته است.

پلانتینجا با طرح این سؤال به مبحث مذکور می پردازد که: آیا می توانیم به باورهای دینی معرفت داشته باشیم یا نه؟ مقاله دیگر با عنوان دین و کثرت گرایی است به تری اوکیف آن را نوشته است. بی تردید در عصر حاضر با کثرت ادیان به عنوان امور واقعی مواجهیم و هرگز نمی توان درباره آن تردید به خود داد.

وجود معابد، آیین ها و مراکز مقدس نشان از تنوع واقعی ادیان دارد. اما آیا می توان از کثرت ادیان، تئوری کثرت گرایی را برداشت کرد یا نه؟تری اوکیف درصدد پاسخ به سؤال مذکور و چند سؤال دیگر است. البته تعدد ادیان که حول محور «حق» و «حقیقت» می چرخند از چند چشم انداز قابل بررسی است.

برخی از کثرت واقعی ادیان تردید در وجود حقیقت یا تردید در تحصیل معرفت به حقیقت را نتیجه گرفته اند اما بعضی دیگر وجود کثرت را دلیل وحدتی می دانند که همه این ادیان در راه رسیدن به آن گام برداشته اند اما بروشهایشان متعدد و مختلف است.

لذا این کثرت نه تنها تردید آدمیان را برنمی انگیزاند بلکه یقین به وجود حقیقتی واحد را ایجاب می کند. علاوه بر براهین ذکر شده براهین دیگری در اثبات خدا ارایه شده که برای رعایت اختصار تنها به یاد کرد پاره ای از آنها اشاره می کنیم که عبارتنداز:  

برهان ماهیت خلق، برهان ماهیت قضایا، اعداد و مجموعه ها، برهان حیث التفاتی، برهان دلالت، سادگی، شهود و عشق، برهان رنگها و طعمها، معجزات، بازی و لذت، برهان زیبایی و برهان معنای زندگی و حتی برهان وجود شر.

تکثر جهان دینی واقعیتی است که هم مؤمنان و هم ملحدان به آسانی آن را می پذیرند. اما این واقعیت، مؤمنان را با مشکلاتی چند روبه رو می سازد. چنین می نماید که ادیان، یا دست کم بیشتر ادیان بزرگ جهان،دباره حقیقت و راه رسیدن به رستگاری بینشها و برداشتهای گوناگون و متعارضی عرضه می کنند. 

آیا با وجود چنین برداشتهای متفاوتی از خدا در دین یهود، بودا، اسلام یا هندو، مثلاً یک مسیحی می تواند مدعی صدق باورهای مسیحی نسبت به خدا شود. جان هیک، که درباره مشابهت های پدیدارشناختی پرستش در برخی از سنتهای دینی بزرگ اندیشیده است، می پرسد «آیا مردم در کلیسا، کنیسه، مسجد، گوردوارا و معبد، خدایان گوناگون را می پرستند یا خدایی واحد را؟».

پاسخ مطلوب وی چیزی است که پایه کوششهای اخیر او را در اثبات برداشتی از کثرت گرایی دینی می سازد که در برابر مطلق گرایی دینی و انحصارگرایی دینی است. ایمان و عقلانیت مقاله دیگری است که لامُنت آن را تألیف کرده است. وی در این مقاله به رابطه عقلانیت و ایمان و رابطه متقابل آن دو پرداخته است. 

دیدگاه جان هنری نیومن درباره ایمان دینی دربردارنده دو نکته اساسی است: یکی این که ایمان مستلزم باور به وحی الهی است، یعنی نیازمند شدیدترین درجه تصدیق ممکن است به طوری که جایی برای هیچ گونه شک و تردیدی باقی نگذارد. 

دوم اینکه داشتن چنین باوری عاقلانه است. بیشتر آقار نیومن از جمله بزرگترین اثرش، اندرزهای دانشگاهی و دستور زبان تصدیق به دفاع از همین دو نکته اختصاص دارد.

چند نکته در مورد کتاب

هر چند که در چاپ اول هر کتاب مثل همین کتاب جستارهایی در فلسفه دین ناخودآگاه به لحاظ ویراستاری و یا خطای دیده اغلاطی در نوشتار دیده می شود اما هر اندازه تعداد این اغلاط کم تر باشد اثر، اعتبار بالاتری کسب می کند.

این امر در میان ناشران، مؤلفان و ویراستاران از اهمیت والایی برخوردار است اما گاه مشاهده می شود که برخی از افراد نسبت به آن تسامح می ورزند، در نتیجه اغلاط رو به فزونی می گذارد.