دو قرن سکوت

دانلود کتاب دو قرن سکوت

عبدالحسین زرین کوب نویسنده کتاب دو قرن سکوت زبان تاریخ ایران است، بیان کننده فلسفه ژرف تصوف، مولوی شناس و مترجمی زبردست .

کتاب حاضر از منابع ارزشمند فارسی برای مطالعه وضعیت فرهنگی اعراب پیش از اسلام و وضعیت سیاسی و فرهنگی مردم ایران در دو قرن اول هجری به شمار می‌آید. بسیاری از اسلام ‌گرایان و مدافعان تاثیر اسلام بر فرهنگ ایرانی همچون مرتضی مطهری این اثر عبدالحسین زرین‌ کوب را باستان‌ گرایانه، ملی‌ گرایانه و آغشته به تعصب خوانده‌اند، با این‌ وجود این کتاب از منابع معتبر در نگارش تاریخ زبان و ادبیات فارسی به شمار می رود.

این کتاب برای مطالعه‌ی تاریخ اسلام در ایران، نحوه‌ی ورود و مسائلی که در ابتدای ورود اسلام به ایران وجود داشته است توصیه می شود. کتاب پیش رو به بخشی از تاریخ پرداخته است که تا قرن‌ها تاریخ‌نگاران و پژوهشگران نسبت به آن بی‌توجه بوده‌اند.

خلاصه کتاب

اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم که کتاب دو قرن سکوت درباره چیست، باید این‌ طور جواب بدهیم که شرح تاریخی وقایع سیاسی و اجتماعی ایران در دو قرن اول ورود اسلام، از زمان سقوط ساسانیان تا آغاز دولت طاهریان، اولین حکومت مستقل ایران بعد از ورود اسلام است. این تعریف یک‌ خطی و کلی را روی جلد کتاب هم می‌بینیم. ناگفته پیداست که در این دو دهه اتفاق‌ها و حادثه‌های بسیاری بر این سرزمین گذشته است، از جمله جنبش‌های سیاه‌ جامگان و سپید جامگان و تحرکات بابک خرمدین و افشین و مازیار.

دلیل پرداختن عبدالحسین زرین‌ کوب به این بخش از تاریخ ایران این بود که عقیده داشت تاریخ‌نویسان از این برهه به سادگی عبور کرده و آنطور که باید، در نوشتن ماجراها حق مطلب را ادا نکرده‌اند. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که خود نویسنده در مقدمه‌ای که بر اولین نسخه کتاب نوشته -با کمی فروتنی- برای روشن شدن ذهن مخاطب گفته است که:

«من در این یادداشت‌ها، که جرات نمی‌کنم آن را تاریخ بخوانم جز آن‌که صحنه‌ای چند از تاریخ گذشته را از روزنه وجدان و عواطف خویش، و از پشت شیشه‌های تاریک یا رنگارنگ اسناد و منابع موجود تصویر کنم کاری نکرده‌ام…»

دو قرن سکوت، روایتی است از آن چه بر سرزمینی کهن و مردمانش رفته است، بازتاب فرازها و فرودهای کشور و قلمرویی که تا قرن ها بعد دیگر به نام یک پارچه ایران خطاب نشد. درباره فروپاشی حکومت دیرینه ساسانیان که با غلبه یک آیین و اعتقاد الهی اتفاق افتاد تا زمان برآمدن طاهریان که اولین حکومت نیمه مستقل ایرانی را به وجود آوردند، مورخان و نویسندگان بسیار گفته و نوشته اند.

نویسندگانی که سهوا یا عمدا از کنار وقایعی بسیار مهم و آینده ساز در طی این دو قرن یعنی قرون اول و دوم اسلامی گذشته‌اند یا  بسیار خلاصه به آن حوادث تاریخی و اجتماعی پرداختند. کتاب حاضر، اما به همان سکوت نویسندگان درباره وقایع آن دوره حیاتی و بنا به نوشته نویسنده به سکوت زبان و ادب پارسی و دلایل آن می پردازد.

بخشی از متن کتاب

نبردی که ایرانیان در طی این دو قرن با مهاجمان عرب کردند همه در تاریکی خشم و تعصب نبود. در روشنی دانش و خرد نیز این نبرد دوام داشت و بازار مشاجرات و گفتگوهای دینی و فلسفی گرم بود…طی دو سده نخستین بسیاری از ایرانیان، از ابتدا دین اسلام را با شور و شوق پذیرا شدند، زیرا دین تازه را از آیین دیرین نیاکان خویش برتر می‌یافتند و ثنویت زرتشتی را در برابر توحید اسلام، شرک و کفر می‌شناختند. با این همه در عین حال که دین اعراب را پذیرفتند، آنان را تحت نفوذ و تأثیر فرهنگ و تربیت خویش گرفتند و به تمدن و فرهنگ خویش برآوردند…

اما گروهی دیگر از ایرانیان، از دین عرب هم روی برتافتند و آن را تنها از این رو، که چیزی ناآشنا و تازه و ناشناس بود نپذیرفتند. بهتر دیدند که دل از یار و دیار برکنند و در گوشه و کنار جهان آواره باشند و دین تازه را که برایشان ناشناس و نامأنوس بود نپذیرند. حتی سرانجام پس از سال‌ها دربه دری در کوه و بیابان، رنج هجران بر دل نهادند و به سند و سنجان رفتند تا دینی را که از نیاکان آموخته بودند و بدان سخت دل بسته بودند ترک نکنند و از دست ندهند.

اگر هم طاقت درد و رنج در به دری و هجران را نداشتند، رنج تحقیر و آزار مسلمانان را احتمال کردند و ماندند و جزیه پرداختند و از کیش نیاکان خویش دست برنداشتند. برخی دیگر، هم از اول با آیین مسلمانی به مخالفت و ستیزه برخاستند، گویی گرویدن به این دینی را که عرب آورده بود اهانتی و ناسزایی در حق خویش تلقی می‌کردند.

از این رو اگر نیز در ظاهر خود را مسلمان فرا می‌نمودند، در نهان از عرب و آیین او به شدت بیزار بودند و هر جا نیز فرصتی و مجالی دست می‌داد سر به شورش برمی‌آوردند و عربان و مسلمانان را از دم تیغ می‌گذرانیدند. … زنادقه و آزاداندیشان که در اوایل عهد عباسی عدهٔ زیادی از آن‌ها در بغداد و شهرهای دیگر وجود داشت از این گروه بودند. به هر حال وجود این فرقه‌ها و آرای مختلف، بازار بحثها و جدلهای مذهبی را بین اعراب و ایرانیان گرم می‌داشت و نبردی سخت را در روشنی عقل و دانش سبب می‌شد که بسی دوام یافت و نتایج مهم داشت.

سخن نویسنده 

 « …. اما از آنچه نوشتم بعضی به شدت مایه آزارم شد… دو قرن سکوت ، از تو بیش از همه آزار کشیدم، یادت هست… یادت هست؟ در سرنوشت تو این بود که بارها در پیچ و خم راه هایت با سوء ظن و سوء تفاهم برخورد کنی. اگر در وجودت چیزی خلاف حقیقت هست از خدا می خواهم خلق را از گزند آن در امان دارد و اگر جزیی از حقیقت هست، امید هست با سوء تفاهم عاری از منطق مواجه نشوی.»  

چرا باید این کتاب را خواند؟

مطالعه‌ی تاریخ و سرگذشت کشورها و مردمان در دوره‌های مختلف همیشه توصیه شده و بسیار روی شناخت انسان از جامعه، فرهنگ و شرایطی که باعث شده تا هنجارها، ناهنجاری‌ها و بطور کلی جامعه کنونی شکل بگیرد تأثیرگذار است. یکی از کتاب‌های ارزشمند درباره‌ی اوضاع تاریخی ایران کتاب دو قرن سکوت است.

هر چه بود کتاب دو قرن سکوت، اثری بود پر مناقشه و حواشی بسیار. کتابی که شاید امروزه نیز همچنان نیازمند تحقیق و بررسی است. بی تردید مطالعه این اثر با ما همان می کند که شاید هدف اصلی زرین کوب. یعنی نگاهی دوباره به ایران و حوادث و وقایع آن از آغاز شکل گیری تا زمان حاضر. کتاب ما را وادار می کند که خود دست به تحقیق زده تلاش کنیم تا حقایق بشناسیم و ایران اسلامی مان را بهتر درک کنیم.

نقد کتاب دو قرن سکوت

دو قرن سکوت برای کسانی که قصد دارند تاریخ اسلام را از چندین زاویه بررسی کنند مناسب است. این کتاب اطلاعات جامعی از دوره‌های تاریخی در اختیار خواننده قرار می‌دهد که کمتر به آن پرداخته شده است. در این کتاب به شخصیت‌های مهمی در صدر اسلام از جمله سلمان فارسی نیز پرداخته شده است. تاکنون نقدهای مختلفی به کتاب حاضر وارد شده است که مهمترین آن‌ها نقد شهید مطهری است که در بخشی از کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام» به آن پرداخته است.

از این رو انتشارات سخن که ناشر این کتاب است در ابتدای کتاب و با کسب اجازه از زرین‌کوب نقد استاد مرتضی مطهری را عیناً آورده است تا خوانندگان ارزیابی بهتری از مطالب کتاب داشته باشند. همچنین ادوارد براون -ایران‌شناس بریتانیایی- درباره‌ی شرایط ایران در قرن‌های نخست پس از حمله‌ی اعراب می‌نویسد: «به‌هیچ‌وجه صحیح نیست که گفته شود دو یا سه قرن پس از فتح ایران توسط مسلمانان، صفحه خالی در فعالیت علمی مردم آن بوده‌است.

برعکس، این دوره زمانِ به‌هم‌آمیختن کهنه و نو، دگردیسی قالب‌ها و فراکوچ نظرگاه‌ها بود؛ ولی مطلقاً دوره رکود و مرگ نبود. از نظر سیاسی، درست است که ایران استقلال ملی خود را برای مدتی از دست داد و به امپراتوری بزرگ مسلمانان پیوست، ولی در میدان علم به‌زودی به برتری‌ای رسید که شایسته زیرکی و قابلیت مردم آن بود. اگر نقش ایرانیان را از آنچه که به نام علوم عربی نامیده می‌شود تفریق کنیم، بهترین قسمت آن رفته‌است.»

همچنین یکی از شبهاتی که مطرح شده است معنی سلام در کتاب دو قرن سکوت است که ادعا شده است دکتر زرین‌کوب در کتابش چنین گفته است که سلام به معنی تسلیم شدن بوده و در زمان یورش تازیان به ایران، مردم کوچه و بازار برای اینکه از شلاق خوردن در امان باشند در مقابل تازیان استفاده می کردند.

کتاب های پیشنهادی

• فرشته سکوت کرد
• دین به چه درد می خورد
• روابط متکامل زن و مرد

تعداد بازدید: 9,076 بار

عنوان کتاب: دو قرن سکوت

سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام

از حمله اعراب تا ظهور دولت طاهریان

بدون سانسور و چاپ سوم 1344

نویسنده: دکتر عبدالحسین زرین کوب

تعداد صفحات کتاب: 430 صفحه

زبان کتاب: فارسی

حجم فایل: 11.85 مگابایت

نوع فایل: PDF (ZIP)

منبع: شهر کتاب