دانلود کتاب شهریاران گمنام
کتاب شهریاران گمنام اثری از احمد کسروی است که استاد عبدالحسین زرین کوب آن را تحقیقی دقیق و کم نظیر دانسته است.
کسروی از اواخر سال ۱۳۰۷ به نگارش این کتاب که شامل پژوهش هایی مستند درباره چند خاندان پادشاهی ناشناس و گمنام ایرانی پس از اسلام است، پرداخت. این کتاب در سه بخش دیلمیان، روادیان و شدادیان نگاشته شده است. کسروی در مقدمه خود با اشاره به این موضوع که ابهام های بسیاری در تاریخ پس از اسلام وجود دارد و در مورد خاندان های پادشاهی ناشناس اطلاعات کم و پراکنده ای موجود است، به ذکر تحقیقات خود درباره برخی از خاندان های نامعروف ایرانی پرداخته است.
او در ادامه تحقیقات خود را شامل برخی از حکمرانان که شرق شناسان نیز آنها را نشناخته اند و او آنها را زنده کرده و نیز گروهی دیگر که دارای تحقیق هایی ناقص و دارای لغزش بوده اند و او به تصحیح آنها اقدام کرده، برشمرده است. کسروی در بخشی از همین مقدمه با اشاره به انجام رسانیدن سه بخش از کتاب، از نگارش بخش های چهارم، پنجم، ششم و هفتم در آینده خبر داده است. اما او موفق به نگارش آنها نشد.
خلاصه کتاب
نویسنده کتاب شهریاران گمنام، در ذیل عنوان «دیلمان و دیلمستان» معتقد است که از دوره ساسانیان تا قرن هشتم هجری نام منطقه جنگلی و کوهستانی گیلان امروز، «دیلمان یا دیلمستان» بوده است و با اشاره به کتاب «تاریخ گیلان و دیلمستان» سید ظهیرالدین مرعشی بر این باور است که در قرن مزبور کیائیان زیدی، انبوهی از دیلمیان را کشتند و از این دوره با امحای نام دیلم، واژه گیلان جای آن را گرفت.
کسروی با استناد به «فتوح البلدان» بلاذری، «مروج الذهب» مسعودی، «معجم البلدان» یاقوت حموی و «مثنوی ویس و رامین» فخرالدین اسعد گرگانی، از دلاوری و جنگاوری مردم دیلم در روزگار باستان و حتی دوره ظهور اسلام سخن گفته است. مؤلف به مقایسه تپوران (طبرستان) و دیلمان نیز پرداخته است. کسروی با تکیه به نوشته‌های طبری و ابوالفرج و ذکر داستان‌های آنان، به بیان رعب و وحشت اعراب از مواجهه با دیلمان و دیلمیان پرداخته است.
نویسنده کتاب شهریاران گمنام همچنین با استناد به منابع اصلی دوره اسلامی، از جنگ‌های مسلمانان و اهل دیلم، مطالب فراوانی نگاشته و مطلبی را از کتاب «البلدان» ابن فقیه همدانی ذکر کرده است. کسروی ایجاد روابط بین علویان و دیلمان که به عقیده وی به جهت براندازی خلافت عباسیان بود را گرچه ناکام دانسته، ولی از زاویه دیگری این ارتباط را سودمند دیده است. کسروی در بررسی سلسله حکومتی جستانیان که مرکز آن خاندان، شهر رودبار زیتون بود از هفت امیر این خاندان نام میبرد و در انقراض حکومت سیصد ساله این خاندان، سه عامل زیر را مؤثر می‌داند:
- اسلام پذیرفتن دیلمان و اختلاط آنان با مسلمانان.
- دشمنی میان پادشاهان آن خاندان و برادرکشی.
- ظهور خاندان کنکریان
کسروی از قیام اسحق، پسر خلیفه، «المکتفی بالله» در سال 349ق در گیلان و آذربایگان تحت عنوان: «خروج المستجیربالله» یاد کرده است. منبع مورد استناد کسروی در شرح این واقعه، کتاب «تجارب الأمم» می‌باشد. نویسنده در ابتدای بخش دوم قبل از پرداختن به روادیان، مقدمه‌ای تحت عنوان: «مهاجرت‌های تازیکان – اعراب – به ایران» آورده است و در این مقدمه، ذکر می‌کند که:
«در زمان ساسانیان یقین است و دلیل‌ها در دست هست که طایفه‌هایی از تازیکان در گرمسیرهای ایران از خوزستان و بحرین و پارس و کرمان نشیمن داشته‌اند. یکی از این طایفه‌ها» بنو العم «بود که شاید نخستین طایفه تازیک بوده‌اند که رخت مهاجرت به درون ایران کشیده‌اند» نویسنده کتاب شهریاران گمنام در ادامه از ممانعت شاهان ساسانی از جمله: شاپور دوم (ذوالاکتاف) از ورود اعراب به ایران سخن گفته و علت تهاجم مکرر اعراب را به ایران در سخت گیری شاهان ساسانی دانسته است.
بخشی از متن کتاب
… پس از این جنگ و بیرون راندن غزان در بلخان کوه و دهستان بودند تا در سال ۴۲۰ سلطان محمود در غزنین بمرد و پسرش محمد به جای او نشست و پسر دیگرش مسعود که این هنگام در ری بود، آهنگ غزنین و جنگ برادر کرد و کسانی نیز به بلخان کوه پیش غزان فرستاده گروهی راکه پیشوایانش یغمر و بوقاکوکتاش و قزل نام داشتند دلجویی کرده پیش خود آورد که در سپاه او بودند. گروهی را نیز در نزدیکی های هرات نشیمن داد ولی مسعود کینه ترکمانان را همیشه در دل داشت.
و با آنکه این دفعه هیچ گونه ناروایی از ایشان سر نمیزد و به گفته خواجه احمد میمندی وزیر مسعود آرمیده بودند او در پی فرصت بود که کینه از ایشان بازجوید تا در سال ۴۲۲ که تاش فراش را به سپهسالاری عراق به ری میفرستاد ترکمانان را نیز با سالارشان خمارتاش حاجب همراه ساخته دستور داد که چون به نیشابور رسید پیشوایان و بزرگان آن طایفه را دستگیر و نابود نماید. خواجه احمد وزیر و دیگران این رأی مسعود را نپسندیده میدانستند که فتنه ها از آن خواهد برخاست. ولی مسعود گوش به سخن ایشان نداده گفت:
«این را هم چندتن از مقدمان ایشان خواسته اند و کردنی است.» این خبر را ابن اثیر می نگارد که تاش در نیشابور یغمر را با پنجاه و اند تن از سران و بزرگان غزان دستگیر و نابود نمود ولی قزل و بوقا کوکتاش و دیگران مدتها در ری همراه تاش و رام فرمانبردار او بودند. و از این هنگام بود که ایشان را ترکمانان عراقی نامیدند. بیهقی در سال ۴۲۳ خبر آرامش و ایمنی عراق را مینویسد و نام این ترکمانان را میبرد که تاش همراه سپاهی به دفع شهره نوش به قزوین فرستاده بود.
لیکن در سال ۴۲۴ چون خبر کشته شدن یغمر و دیگران به بلخان کوه رسیده و پسر یغمر به خونخواهی پدر برخاسته و با انبوهی از غزان به خراسان و خوارزم تاخته به یغماگری پرداخت و در این میان دسته هایی از غزان سلجوقی نیز که هنوز در ماوراءالنهر بودند گاهی از جیحونرسید غزان آنجا نیز سر به شورش و نافرمانی آوردند. بیهقی در همان سال می نگارد: نامه صاحب برید ری رسیده بود که ترکمانان به هیچ حال آرام نمیگیرند و تا خبر پسر یغمر بشنوده اند که از بلخان کوه به بیابان درآمد با لشکری…
نقد کتاب شهریاران گمنام
احمد کسروی در کتاب شهریاران گمنام روادیان را به دو قسمت: روادیان تازی و روادیان کردی تقسیم می‌کند و مینویسد: «در قرون چهارم و پنجم هجری در آذربایگان، دو خاندان مهم به نام روادی معروف بودند: 1. خاندان رواد ازدی که از نژاد عرب بودند؛ 2. خاندان محمد بن شداد که حکمرانان اران و شدادیان به آنها می‌گفتند و نژاد کردی داشتند.
وی در قسمت روادیان عرب از چهار پادشاه یاد می‌کند و سه خاندان حکومت گری را که با شاهان این خاندان در جنگ و قتال بودند، به نام‌های: خداوندان مرند، خداوندان ارومی و خداوندان نریز معرفی می‌نماید. کسروی در قسمت پادشاهان آذربایگان که گفتار دوم از بخش دوم کتاب را در بر می‌گیرد، از شش پادشاه که دنباله پادشاهان روادی عرب بودند یاد می‌کند.
از مهم ترین وقایع این دوران، مهاجرت غزان یا ترکمانان اسرائیلی در زمان شاهی امیر وهسودان به آذربایگان، تهاجم غزان به واسپورگان و جنگ به ارامنه، ورود دومین دسته غزان به آذربایگان در سال 329ق و به دنبال آن ورود دسته‌های سوم و چهارم غزان و ورود طغرل سلجوقی به آذربایگان می‌باشد.
کتاب شهریاران گمنام یکی از بهترین کتاب های تاریخ تحلیلی و از آثار مهم احمد کسروی، تاریخ نگار و اندیشمند معاصر است.
کتاب های پیشنهادی
تعداد بازدید: 243 بار
عنوان کتاب: شهریاران گمنام
نویسنده: احمد کسروی
تعداد صفحات کتاب: 337 صفحه
زبان کتاب: فارسی
حجم فایل: 25.55 مگابایت
نوع فایل: PDF (ZIP)
منبع: شهرکتاب
