دانلود کتاب صوفیانه ها و عارفانه ها
کتاب به منظور نشان دادن غنای ادبیات داستانی در حکایت های عرفانی، نگاشته شده است. در میان آثار پرشمار نادر ابراهیمی، کتاب صوفیانه ها و عارفانه ها جایگاهی ویژه دارد.
این جایگاه ویژه، نه فقط به خاطر این است که تنها اثر مستقل ابراهیمی دربارۀ صوفیه است (که این هم هست) و نه فقط به خاطر این است که گزیده‌ای از بهترین آثار صوفیه را در آن می‌توان جست (که این هم هست).
مهم‌ترین ویژگی ممیّز کتاب حاضر از دیگر آثار ابراهیمی و حتی از بسیاری آثار دیگران، این است که از معدود آثاری است که به صورت مفصل به بررسی جنبه‌های هنری و کارکردهای سیاسی و اجتماعی و اخلاقی و تربیتی و روان‌شناختی حکایت‌های صوفیان پرداخته است و باز این بررسی مفصل و مبسوط را کسی انجام داده است که عمری را صرف نوشتن آثار متعدد برای اقشار گوناگون جامعه کرده است.
خلاصه کتاب
کتاب صوفیانه ها و عارفانه ها با عنوان فرعی «تاریخ تحلیلی پنج هزار سال ادبیات داستانی ایران» از جمله آثاری است که خواندن مقدمۀ آن، هم‌سنگ متن اصلی کتاب، به خواننده توصیه می‌شود و این توصیه به معنی قبول تام همۀ مطالب مندرج در آن نیست (مطالبی که کم هم مناقشه‌برانگیز نبوده‌اند و نیستند)، بلکه این مقدمه، نگرش غالب بر اثر را به خواننده معرفی می‌کند تا بداند صرفاً با یک گزیدۀ معمولی، طرف نیست.
نویسنده کتاب با انتخاب و تحلیل تعداد زیادی از حکایت های عرفانی (از کتاب های شاخصی که تا ابتدای قرن هفتم به نگارش درآمده اند) کوشیده است ویژگی های داستانی این حکایت ها را بازنمایی کند. با توجه به تحلیل های موجود در این کتاب، می توان پس از فهم بهتر محتوای حکایت ها به درک ساختار داستانی آنها پی برد. از مقدّمۀ کتاب که بگذریم، با گزیده‌ای از بهترین حکایت صوفیه تا نیمۀ قرن ششم مواجهیم که تکمله‌های نادر ابراهیمی از جنبه‌های گوناگون، آنها را به شدت خواندنی کرده است.
به گونه‌ای که پس از خوانش نوشته‌های ابراهیمی، بارها اتفاق می‌افتد که خواننده لازم می‌بیند برگردد و حکایت را دوباره مرور کند. صوفیانه ها و عارفانه ها قرار بوده مجلدات دیگری هم داشته باشد که به دلایلی، ندارد اما همین مجلد نیز در نوع خود، اثری مستقل و کامل است که به بررسی حکایت‌هایی از کتاب‌های کشف المحجوب، بستان العارفین، شرح تعرّف، رسالۀ قشیریه و طبقات الصوفیه پرداخته است.
بخشی از متن کتاب
امیر کافر، توانایی های انکارناپذیری دارد که از موقعیت او سرچشمه می گیرد، و خداوند حکایت نیز این تواناییها را باور دارد؛ اما برای خداوند نیز “آسایش مردم” مسأله اساسی ست، و تهدیدآمیز که مؤمنان را عذاب خواهم داد _ خداوند را، به جد، نگران می کند. بدیهی ست که ذات باری تعالی از تهدید نمی ترسد، و میتواند با ورود بلاواسطه به صحنه، دست امیر کافر را کوتاه کند؛ اما چنین اتفاقی نمی افتد. خداوند، اقدام مستقیم را مایه آشفتگی اوضاع گل جهان میداند.
“ما پیامبران را به جانب شما فرستادیم تا شاید به راه راست هدایت تان کنند. در عین حال، و نهایتا، خداوند تنها در اندیشه رفاه مؤمنان نیست، بلکه “گبر و ترسا وظیفه خور دارد” و به “مردمی که بسیار فساد می کنند نیز گوشه چشمی دارد و خواهان رستگاری ایشان هم هست؛ اما تمام قدرت عمل خداوند، رجوع داده می شود به شخصیت عارف (که در اینجا، البته، پیامبر جرجيس) و این جرجیس پیامبر است که علیرغم خستگی هایش – میتواند از طریق جبریل با خداوند مماس شود، مکالمه برقرار کند و به طرح مشکلات و یافتن راه حل هایی برای این مسائل بپردازد.
بنابراین، خداوند، به عنوان یک شخصیت اصلی – یا یک ستون داستان – وارد حکایت نمی شود، بلکه با واسطه جرجیس (یا عارف)، گره ها را باز می کند؛ که طبیعتا، در عمده حکایات اینگونه، اگر پای پیامبران در میان باشد . یعنی معجزه _ ناگزیر، پای جبریل نیز در میان خواهد بود، و اگر پای عارف و صوفی حکایت در میان باشد . یعنی کرامت – در این صورت، همین که عارف یا صوفی، مراد و مطلوب خود را در خواب ببیند یا در “وهم”، کافیست. سخن از جبریل به میان آمد و در گذشته هم آمده بود.
لازم است یادآوری کنم که این شخصیت فرعی و تابع، شخصیتی ست قابل مطالعه و بررسی، لیکن هنوز زمان این بررسی نرسیده است. در اینجا همین قدر می گوییم که این شخصیت تابع، که همچون یک وسیله انتقال صداست و نه چیزی بیشتر، در مواردی، مشارکت نیز می کند و از خود نیز دانگی بر “صدا” می افزاید؛ و در این موارد، با وجود تابعيت، تأثیراتی انکارناپذیر بر روند حوادث می گذارد. شخصیت “امیر” در این حکایت، شخصیتی ست کاملا خاص و استثنایی…
نقد کتاب صوفیانه ها و عارفانه ها
شیوۀ کار ابراهیمی بدین گونه است که نخست معرفی کاملی (در حد اسناد موجود) از کتاب صوفیانه ها و عارفانه ها ارائه می‌دهد و خصوصاً از لحاظ ساختمان داستانی و سبک نگارش نویسنده، کلیت اثر را بررسی می‌کند و در قسمت گزیده‌ها علاوه بر جنبۀ داستانی، از لحاظ اخلاقی، جامعه‌شناختی، سیاسی، فلسفی و دیگر جنبه‌ها، حکایت را واکاوی می‌کند.
می‌دانیم گاهی یک حکایت به صورت مشترک و به قلم چند نویسندۀ مختلف آمده است. یکی از کارهای ارزشمند ابراهیمی این است که در هنگام برخورد با این حکایات، روایات موجود را آورده و مقایسه کرده و دلایل برتری یکی بر دیگری را به لحاظ داستانی و ساختمانی شرح داده است.
کتاب های پیشنهادی
تعداد بازدید: 375 بار
عنوان کتاب: صوفیانه ها و عارفانه ها
تاریخ تحلیلی پنج هزار سال ادبیات داستانی ایران
از آغاز تصوف تا حمله غزها، همراه با 200 نمونه ی منتخب و تحلیل آنها
نویسنده: نادر ابراهیمی
تعداد صفحات کتاب: 591 صفحه
زبان کتاب: فارسی
حجم فایل: 28.28 مگابایت
نوع فایل: PDF (RAR)
منبع: شهرکتاب
