سبک شناسی شعر

دانلود کتاب سبک شناسی شعر

سبک در ادبیات عبارت است از روش و شیوه‌ای خاص که گوینده یا نویسنده، ادراک و احساس خود را با آن بیان می‌کند. سیروس شمیسا که خود نیز به سبک‌شناسی شعر و نثر ایران پرداخته است و کتاب‌هایی نیز در این زمینه به چاپ رسانده‌است بر این باور است این ملک الشعرای بهار بوده است که برای نخستین بار فن سبک‌ شناسی را در ایران پایه گذاشته و کتاب «سبک‌شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی» یا همان سبک‌ شناسی معروف نثر را نگاشته است. ظاهرا بهار نخستین کسی است که واژۀ سبک را در شعر آورده‌است و شاعران پیش از او در این مورد از واژه‌هایی چون «طراز» و «طریق» و «شیوه» و امثال این‌ها استفاده می‌کردند.

چکیده کتاب

کتاب سبک شناسی شعر در نه فصل نوشته شده است. در فصل اول توضیحی راجع به مفهوم سبک و سبک شناسی در ادبیات داده شده، بعد سبک های شعر فارسی را به ترتیب پدید آمدنشان توضیح داده که از سبک خراسانی شروع می شود و با سبک نو تمام. متن روانی دارد، و برای خوندن این کتاب لازم نیست که اطلاعات ادبی بالایی داشته باشید. مباحث را از ابتدا، به صورت کاملا ساده و روان شروع می کند و راجع به هر سبک توضیحات کامل می دهد همراه مثال.

بخشی از متن کتاب 

سبک عراقی از اوایل قرن هفتم تا اوایل قرن دهم به مدت 300سال در زمان مغولان و ایلخانان مغول و تیموریان سبک ادبیات فارسی بود. مختصات آن عبارت است:

1. به لحاظ زبان: چهارچوب همان چارچوب فارسی قدیم یعنی زبان سبک خراسانی هم که در آن مانده است به لحاظ بسامد با دوره ی قدیم متفاوت است. می توان گفت که زبان از دیدگاه خواننده امروزی مأنوس تر است، لغات فارسی اصیل قدیم کم شده و به جای آن لغات عربی جایگزین شده است. مختصات آوایی کهن از قبیل تشدید مخفف و تخفیف مشدد و تغییر در هیأت کلمات به ضرورت، خیلی کم می شود. می اندک اندک جای همی را می گیرد. در به جای اندر در حال جایگزین شدن  است. استعمال تقریبا” نادر است و همین طور واژه های ایدون و ایدر و ابا و ابر…  بسیار کم به کار می رود. می توان گفت که زبان سبک عراقی مابین زبان کهن خراسانی و زبان جدید سبک هندی به بعد است. عمده توجه سبک شناس در زبان عراقی باید روی مختصات جدید باشد نه مختصات سبک خراسانی که با تغییر بسامد در این سبک هم مرسوم است.

2. از نظر فکری: اگر شعری عاشقانه باشد دیگر مقام معشوق پست نیست بلکه چنان والاست که قابل اشتباه با معبود است و اگر  عرفانی باشد، عرفانی است که دیگر از شرع و پند و اندرز و اخلاق دور شده است و حتی مسائلی به آن افزوده شده که در عبارات مشایخ قدیم سابقه نداشته است. مسائل مهم عرفانی مطرح در شعر این دوره عبارت است از: وحدت وجود، تفوق عشق بر عقل، استناد به حدیث، استناد به حدیث، اما در کنار ان ها حمله به زاهد و صوفی هم مرسوم است. بدین ترتیب ادبیات این دوره بر خلاف ادبیات سبک خراسانی ادبیاتی است درونگرا، عشق گرا، محزون و غیر رئالیستی که بیش از آن که به آفاق نظر داشته باشد به انفس نظر دارد.

مروری بر فصل های کتاب سبک شناسی شعر

• فصل نخست این کتاب مقدمه‌ای در بردارنده توضیحاتی راحع به تاریخچه شعر پارسی در ایران و ذکر نمونه‌هایی از شعر ایرانی در دوران ساسانی و پیش از آن می‌باشد. این فصل با وجود کوتاه بودن، اما اطلاعات جالبی در باب شعر ایرانی در دوران باستان دارد.
• در فصل دوم به تفصیل درباب شعر خراسانی سخن به میان آمده است. این سبک از شعر در دوره طاهریان و صفاریان و سپس سامانیان به اوج خود رسید. همچنین در عصر غزنویان و سلجوقیان نیز مورد استفاده بود. شاعران به‌نام و مشهور این سبک نیز در همین فصل مورد گزارش نویسنده قرار گرفته‌اند.
• فصل سوم منحصرا به شعر در قرن ششم پرداخته است. این فصل با موضوع علل تغییر سبک خراسانی در این قرن و همچنین ادامه‌دهندگان سبک خراسانی، آغاز می‌شود. سپس گستره سبک‌ها عراقی و آذربایجانی در قرن ذکر شده مورد پژوهش قرار گرفته است. همچنین شعر شعرای بزرگی چون خاقانی و سنایی نیز مورد بررسی نویسنده قرار گرفته است.

• فصل چهارم مختص به سبک عراقی است. در این سبک که به لحاظ تاریخی در سال‌های پس از حمله مغول به رشد و اوج خود رسید، شاعرانی بزرگ چون حافظ و سعدی فعالیت کردند. این زمان دوران اعتلای شعر و ادب فارسی است.

• فصل پنجم و ششم در باب سبک هندی می‌باشد. ساختار شعر سبک هندی و معروف‌ترین شعرای این سبک، از دیگر مباحث مطرح شده در این دو فصل می‌باشند.
• فصل هفتم به دوره بازگشت موسوم گردیده است. فی‌الواقع پس از قرن هشت و نه هجری، شعر فارسی دچار رکود گردید. اما یک قرن بعد به آرامی شعرای فارسی‌زبان در بستر شعر فارسی پرورش یافتند. بازه زمانی این دوره تا زمان قاجار و حتی پهلوی نیز ادامه دارد و شعرایی -نه به شهرت و اعتبار شعرای سده‌های ۴ تا ۹ هجری- بزرگ در این دوران عرض اندام کردند.
• فصل هشتم کتاب نیز منحضرا به سبک شعر نو در دوران معاصر پرداخته است. مردمی شدن ادبیات و رهایی از تکلفات ادبی سنگین، نوگرایی و پرهیز از شعر سنتی، سیر تحول موضوعات شعری به وقایع سیاسی و اجتماعی روز و… از مباحث مهمی است که در این فصل مورد بحث و گفتگو و تحلیل توسط نویسنده و پژوهشگر بزرگ این کتاب، قرار گرفته است.

مطالعه کتاب سبک شناسی شعر اثر سیروس شمیسا را به پژوهشگران، محققان و علاقمندان به شعر و ادب پارسی و زبان‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

شاید به این کتاب ها نیز علاقمند باشید:

• دیوان شوکت بخاری
• ذهن فضول
• شاهدبازی در ادبیات فارسی
• سبک زندگی
• کلاهبرداران تاریخ

تعداد بازدید: 9,013 بار

عنوان کتاب: سبک شناسی شعر

نویسنده: دکتر سیروس شمیسا

تعداد صفحات کتاب: 414 صفحه

زبان کتاب: فارسی

حجم فایل: 6.6 مگابایت

نوع فایل: PDF (RAR)

منبع: شهرکتاب