دانلود کتاب مخزن الاسرار
نظامی گنجوی در کتاب مخزن الاسرار سه قطعه را به ستایش خداوند اختصاص داده است: یک قطعه در توحید الهی و دو قطعه دیگر مناجات. در این مناجات‌ها او دست به نوآوری در زبان و خلق تصاویر جدید می زند.
پس از این سه قسمت، به ستایش پیامبر و معراج او می پردازد و چهار بار دیگر تجدید مطلع می کند و باز از نو به ستایش پیامبر می پردازد. این نشانه ای از علاقه‌ی نظامی به مقام پیامبر است. در این ستایش‌ها بیت های سخت و دشوار فهم فراوان است. دو قطعه دیگر در مدح بهرام شاه است و قسمت بعدی به این موضوع اختصاص دارد که چرا مخزن الاسرار را سروده است.
خلاصه کتاب
مخزن الاسرار، نخستين اثر از پنج گنج نظامی گنجوی است که بسياری از محققان به سبب ابهام و پيچيدگی های فراوان معنايی، به شرح و توضيح ابيات آن همت گمارده اند. در ميان شاعران فارسی يکي از کسانی که شايد بيش از ديگران فراشعر سروده است، نظامی گنجوی است که در ميان اشعار و منظومه هايش، مخزن الاسرار از اين نظر ممتاز است. او در خلوت هاي شبانه و سحرگاهي خود علاوه بر تفکر و تامل درباره محتوای اصلی منظومه خود (توحيد، نعت پيامبر، وعظ، تحقيق، پند و اندرز و …) به سخن و به ويژه سخن منظوم پرداخته است، تا آنجا که بندهايي از اثر خود را به اين موضوع اختصاص داده است؛ از جمله سبب نظم کتاب، فضيلت سخن و مرتبت سخن پروري.
بخشی از متن کتاب
باد نقاب از طرفی برگرفت/ خواجه سبک عاشقی از سر گرفت/ گل نفسی دید شکر خنده ای/ بر گل و شکر نفس افکنده ای/ فتنه آنماه قصب دوخته/ خرمن مه را چو قصب سوخته/ تا کمر از زلف زره بافته/ تا قدم از فرق نمک یافته/ دیدن او چون نمک انگیز شد/ هر که در او دید نمک ریز شد/ تا نمکش با شکر آمیخته/ شکر شیرین نمکان ریخته/ طوطی باغ از شکرش شرمسار/ چون سر طوطی زنخش طوقدار/ زان زنخ گرد چو نارنج خوش/ غبغب سیمین چو ترنجی به کش/ مست نوازی چو گل بوستان/ توبه فریبی چو مل دوستان/ لب طبری وار طبر خون به دست/ مغز طبرزد به طبر خون شکست/ سرخ گلی سبزتر از نیشکر/ خشک نباتی همه جلاب تر/ خال چو عودش که جگرسوز بود/ غالیه سای صدف روز بود/ از غم آن دانه خال سیاه/ جمله تن خال شده روی ماه/ جزع ز خورشید جگر سوزتر/ لعل ز مهتاب شب افروزتر
از بنه دل که به فرسنگ داشت/ راه چو میدان دهن تنگ داشت/ ز اندل سختش که جگر خواره گشت/ بر جگر من دل من پاره گشت/ لب به سخن خنده به شکر خوری/ رخ به دعا غمزه به افسونگری/ بسته چو حقه دهن مهره دار/ راهگذر مانده یکی مهره وار/ عشق چو آن حقه و آن مهره دید/ بلعجبی کرد و بساطی کشید/ کیسه صورت ز میانم گشاد/ طوق تن از گردن جانم گشاد/ کار من از طاقت من درگذشت/ کاب حیاتم ز دهن برگذشت/ عقل عزیمت گرما دیو دید/ نقره آن کار به آهن کشید/ دل که به شادی غم دل می گرفت/ چشمه خورشید به گل می گرفت/ مونس غم خواره غم وی بود/ چاره گر می زده هم می بود/ ای بتبش ناصیت از داغ من/ بیخبر از سبزه و از باغ من/ سبزه فلک بود و نظر تاب او/ باغ سحر بود و سرشک آب او/ وانکه رخش پردگی خاص بود/ آینه صورت اخلاص بود/ بسکه سرم بر سر زانو نشست/ تا سر این رشته بیامد بدست/ این سفر از راه یقین رفته ام/ راه چنین رو که چنین رفته ام/ محرم این ره تو نه ای زینهار/ کار نظامی به نظامی گذار
نقد کتاب مخزن الاسرار
از آنجا که در خود کتاب مخزن الاسرار اشارهٔ مستقیم یا غیرمستقیمی به تاریخ سرایش یا تاریخ تقدیم اثر به والی آذربایجان نشده است، و همچنین در آثار معتبر دیگر نیز تاریخ دقیق خلق این اثر ذکر نشده، نمی‌توان به یقین تاریخ آن را تعیین کرد؛ ولی با توجه به اینکه نظامی تاریخ‌های بسیار دقیق دیگری از آثار، سن فرزند و ماده تاریخ‌های دیگر در آثار دیگرش می‌دهد، و همچنین با بررسی تاریخ آذربایجان و آران، و مطالعات تطبیقی می‌توان بیقین گفت که خلق این اثر بین سالهای ۵۶۱ و ۵۶۹ قمری می‌باشد.
نظامی گنجوی کتاب مخزن الاسرار را به «ملک فخرالدین بهرامشاه بن داوود» والی آذربایجان تقدیم کرد. این کتاب دربرگیرندۀ خواندن مردم به خودشناسی، خداشناسی و گزینش ویژگی‌های پسندیدۀ اخلاقی است و در بحر سریع مسدس (مفتعلن مفتعلن فاعلن) سروده شده.
تعداد بازدید: 3,396 بار
عنوان کتاب: مخزن الاسرار
متن علمی انتقادی از روی 14 نسخه خطی
شاعر: نظامی گنجوی
تصحیح بهروز ثروتیان
تعداد صفحات کتاب: 463 صفحه
زبان کتاب: فارسی
حجم فایل: 10.4 مگابایت
نوع فایل: PDF (RAR)
منبع: شهرکتاب
