جای خالی سلوچ

دانلود کتاب جای خالی سلوچ pdf

داستان کتاب جای خالی سلوچ با دو مضمون پیوستهٔ موازی، به حرکت در می‌آید و گسترش می‌یابد.

فروپاشی خانوادهٔ مرگان با نابودی گام‌به‌گام روستا، همبسته است. در واقع، محمود دولت آبادی در این رمان به نابودی زندگی روستای ایرانی و تولید کشاورزی آن به دنبال اصلاحات ارضی و برنامه‌های نوگرایی پهلوی نظر دارد.

در کتاب جای خالی سلوچ نویسنده به توصیف دگرگونی اجتماعی می‌پردازد و روستای «زمینج» و ساکنان آن نمونه‌ای نمادین برای مطالعهٔ این دگرگونی است. نبود سلوچ، نبود همهٔ آن چیزهایی است که در جامعهٔ روستا تکیه‌گاه اجتماعی و اقتصادی او هستند. سرگشتگی مرگان، سرگشتگی تمام جامعه و بی‌هویّتی مردم را در یک دورهٔ تاریخی دگرگونی اجتماعی نشان می‌دهد.

خلاصه کتاب

پایه‌های چارچوب ساختاری رمان بر این دو عامل [نبود سلوچ و سرگشتگی مرگان] استوار است و گسترش روند مضمون رمان هم رو به سوی این دو دارد. از دو مضمون موازی، مضمون اوّل، رویدادهایی را در بر می‌گیرد که فرجام آن فروپاشی خانوادهٔ مرگان است. عباس و ابراو، دو پسر مرگان، بیانگر ظهور و سقوط شیوه‌های نوین و سنتی کشاورزی‌اند. و دخترش هاجر، رنجور و زخم خورده از همان مناسبات پدرسالاری و نیمه فئودالی جامعه، سطحی بودن دگرگونی‌ها و ناتوانی بورژوازی نوپا را در معرّفی و تثبیت ارزشهای اجتماعی جدید، نشان می‌دهد.

عباس، پسر بزرگتر، به شیوهٔ کهنهٔ زندگی روستا وفادار است و شتربانی را پیشهٔ خود می‌کند. امّا وسایل حمل و نقل مدرن مدّتی است که شتر را از میدان رانده‌اند. از این کار چیزی عاید عباس نمی‌شود. کار و کاسبی رو به خرابی دارد، و سرنوشت عباس نیز، آن‌گاه که از چنگ شتر خشمناک دیوانه‌ای می‌گریزد و ناچار خود را به درون چاه متروکه‌ای می‌اندازد، به تلخی رقم می‌خورد. او را چندی بعد در حالی نجات می‌دهند که از ترس مارهای سمّی ته چاه، از کار و از مردی افتاده است. عباس نمی‌میرد، امّا زمینگیر و پیر می‌شود. موهایش یکسر سفید می‌شوند. حال و روز عباس، نمادی است از کشاورزی سنّتی: کهنه، ابتدایی و از کار افتاده در برابر روشهای علمی نوین کشاورزی.

در داستان کتاب جای خالی سلوچ، برخلاف عباس که پیر و زمینگیر شده، برادر کوچکترش ابراو، زرنگ و چالاک است. او درست همان روزی که عباس توی چاه می‌افتد، شغل به ظاهر آبرومندی [کمک رانندگی تراکتور] به دست می‌آورد. با همین شغل تازه، وی با روشهای علمی نو رسیدهٔ کشاورزی و گروه اجتماعی وابستهٔ آن آشنا می‌شود. او به بهانه نابودی برادرش به نان و آب می‌رسد. طنز تلخ دگرگونی اجتماعی، که بر ستیز طبقاتی بنا شده است، چهرهٔ خویش را نشان می‌دهد. در حقیقت با ترزیق انگیزه‌های ناسالم به جامعه و تحمیل دگرگونی از بالاست که توان ستیز طبقاتی مهار، و این ستیز به رویارویی جبههٔ گروههای اجتماعی هم‌ارز [گروههایی که منافع مشترک دارند] هدایت می‌شود.

انگیزه‌های اجتماعی بی‌پایه و اساس، نه نیروی اجتماعی فعّالی را سر و سامان می‌دهد و نه با تحمیل دگرگونی، زندگی بهتری را برای روستائیان فراهم می‌کند. در نتیجه، شغل به ظاهر آبرومند ابراو، که در آغاز، عباس پیر و زمینگیر و بعضی از اهالی روستا را دستپاچه کرده بود، دوام زیادی نمی‌آورد. جامعه به هم ریخته است و میل به سامان ندارد. در روستا یا روستاهای اطراف از تعمیرگاه و تعمیرکار تراکتور خبری نیست. رانندهٔ تراکتور بی‌سرپرست است و مزد ثابت و معیّنی ندارد. بنابراین، راننده با این بهانهٔ ساده که موتور خراب است و نیازمند تعمیر در تعمیرگاه شهر، آن را به تاوان مزد پرداخت نشده‌اش برمی‌دارد و ناپدید می‌شود. با رفتن او، بخت و اقبال نیز از ابراو روی برمی‌تابد، و این نمادی است از شکست روشهای علمی نو رسیدهٔ کشاورزی و سرانجام گروه اجتماعی وابستهٔ آن…

نقد کتاب جای خالی سلوچ pdf

رمان جای خالی سلوچ از محمود دولت آبادی رمانی درباره‌ی زنان و به خصوص زنان ایرانی که به‌تنهایی عهده‌دار زندگی و مسئولیت‌های آن هستند، است. رمانی که درد و غم را به تصویر کشیده است. دولت‌آبادی در مدت‌ زمان سه سال حبس در زندان ساواک داستان حاضر را در ذهن پرورانده بود و پس از آزادی از زندان طی ۷۰ روز آن را به تحریر درآورد. این رمان یک رمان رئالیستی است و دولت‌آبادی سعی کرده به‌خوبی روزگاری که بر زنی به نام مرگان و خانواده‌ی او پس از گم‌شدن شوهرش سلوچ می‌گذرد را ترسیم کند.

ادبیات خاص و قلم منحصربه‌فرد دولت‌آبادی هم شاید در ابتدا مطالعه را کمی کند به‌پیش برد، اما زمانی که چشم و گوش با آن خو گرفت، اهمیت و شیرینی‌اش را نشان می‌دهد. توصیفات، انتخاب واژگان، ترکیب و جمله‌بندی، آرایه‌های زیبا و به‌جا از ویژگی‌های نثر دولت‌آبادی در این کتاب هستند.  توصیفات و شخصیت‌ پردازی‌های کتاب جای خالی سلوچ آن‌قدر قوی و پررنگ هستند که ناخودآگاه شما نیز خود را در میان داستان می‌بینید و گویی شما هم با آنها زندگی می‌کنید. توصیفات دقیق همراه با جزئیات و اطلاعات مفید در ارتباط با آن ناحیه‌ای که توصیف می‌کند قابل‌ تأمل است.

در کتاب، تمرکز نویسنده بر احساسات و مشکلات زندگی مِرگان، زن سلوچ است که به شکل بی‌نظیری به تصویر کشیده شده است. اعضای خانواده در نبود سلوچ سعی می‌کنند با شرایط کنار بیایند. مرگان، شخصیت اصلی رمان است که بعد از رفتن همسرش، در زمستانی سرد که دستش از هر جایی کوتاه است سعی می‌کند با شرایط سختی که برایش پیش آمده کنار بیاید. سه فرزند سلوچ نیز هر یک گوشه‌ای از داستان را پیش می‌برند.

نویسنده در کتاب جای خالی سلوچ از روح سرکش پسران سلوچ صحبت می‌کند و از دردهای هاجر، دختر نوجوان سلوچ گرفتار مشکلات بزرگی همچون ازدواج با مردی که سال‌ها از او بزرگ‌تر است، شده است. سلوچ حضور مستقیمی در داستان ندارد ولی به تدریج با خواندن کتاب شخصیت او در پس ماجراها و ارتباط شخصیت‌ها با یکدیگر آشکار می‌شود.

کتاب جای خالی سلوچ pdf با نثر شاعرانه و در عین حال بی پرده ی دولت آبادی، فراز و نشیب های زندگی شخصیتی را روایت می کند که مجبور است با تمام توان، با فساد سیاسی، استبداد و فقر موجود در دنیای پیرامون خود دست و پنجه نرم کند.