کتاب راسپوتین

در کتاب راسپوتین می‌خوانیم: منصب وزارت کشور منصب کلیدى‌اى در دولت روسیه بود. و نخست‌وزیر معمولاً مى‌کوشید این منصب را با حفظ سمت براى خودش نگه دارد. همان‌طور که یکى از وزراى تزارى بعدها گفت، «یک نخست وزیر بدون در اختیار داشتن منصب وزارت کشور در حکم ببر بدون دندان است.» 

و به همین دلیل بود که استولیپینِ نخست وزیر با حفظ سمت، وزیر کشور هم بود. و چقدر باید براى سازونف، دوست راسپوتین، جالب و عجیب بوده باشد وقتى دهقان به او گفته بود وظیفه‌اى از جانب تزار و ملکه به او محول شده است؛ وظیفه یافتن یک وزیر کشور مناسب براى جایگزین کردن او با استولیپین!

و راسپوتین از سازونفِ مبهوت خواست به این بیندیشد که بهترین فرد براى تصدى این منصب چه کسى مى‌تواند باشد. و سازونف ظاهرا پس از غلبه بر بهت و حیرتش، در باره این موضوع اندیشید. او الکسى خووستُف را پیشنهاد کرد. کمى بعد قضیه کاندیداتورى خووستف در کاخ سلطنتى مورد بحث قرار گرفت.

خووستف در آن زمان فرماندارِ نیژنى نووگورود بود. دلیل معرفى شدن او از سوى سازونف این بود که پدرِ خووستف از دوستان نزدیک سازونف بود. به این ترتیب بود که راسپوتین و سازونف براى دیدن خووستف و گفتگو با او عازم نیژنى نووگورود شدند.

صفحه 114 کتاب راسپوتین

سازونف بعدها در برابر کمیسیون فوق‌العاده شهادت داد: «راسپوتین براى اجراى وظیفه محول شده از سوى مقام سلطنت به نیژنى رفت که در آن زمان فرماندارش خووستف بود. من هم به عنوان دوست قدیمى پدرِ خووستف بنا به درخواست راسپوتین همراه او رفتم.»

الکسى نیکالاییویچ خووستف بسیار قد بلند و بسیار تنومند (راسپوتین بعدها نام مستعار «شکم گنده» را روى او مى‌گذاشت) بود و فقط سى‌ونه سال داشت. او از اقوام نزدیک نیکالاى خووستف، وزیر دادگسترى رژیم تزارى، بود و از خانواده زمین‌دارِ ثروتمندى بود و به خاطر اندیشه‌هاى راست گرایانه افراطى‌اش شهرت داشت.

اما خووستف به شیوه‌اى غیرمنتظره با دو میهمان خود ملاقات کرد. از اظهارات سازونف: «خووستف به گرمى از من به عنوان دوست قدیمى خانوادگى‌اش استقبال کرد اما برخوردش با راسپوتین خیلى سرد بود و کاملاً معلوم بود از دیدن ما غافلگیر شده است. او حتا از ما دعوت نکرد شام پیشش بمانیم. 

ما که تازه با قطار از راه رسیده بودیم بلافاصله پس از پایان دیدارمان با خووستف سوار قطار شدیم و به پترزبورگ برگشتیم.» در «پرونده» اظهاراتِ خووستف در باره دیدارش با راسپوتین و سازونف وجود دارد و او با آب و تابِ به مراتب بیش‌ترى شرح این دیدار را ارائه کرده است:

صفحه 115 کتاب راسپوتین

ده روز قبل از این‌که استولیپین کشته شود، گیورگى پیوتروویچ سازونف، آشناى قدیمى پدرم، به همراه گریگورى راسپوتین، که قبلاً هرگز ندیده بودمش، در نیژنى نووگورود که من فرماندارش بودم، به دیدنم آمدند… سازونف که آشکارا نمى‌خواست در مکالمه راسپوتین و من دخالتى بکند در اتاق نشیمن ماند.

و من به اتفاق راسپوتین به کتابخانه‌ام رفتیم. راسپوتین از رابطه نزدیک خودش با تزار سخن گفت… و سپس اضافه کرد که او از سوى تزار فرستاده شده است تا «نگاهى بیندازد به روح من»، و او در پایانِ صحبت‌هایش منصب وزارت کشور را به من پیشنهاد کرد.

خووستف طبیعتا به او پاسخ داد: «در حال حاضر منصب وزارت کشور متصدى دارد.» «اما راسپوتین پاسخ داد که استولیپین در هر حال خواهد رفت… کلِ این قضیه به نظرم عجیب و غیرعادى آمد به‌طورى‌که هیچ اهمیتى به حرف‌هاى راسپوتین ندادم و پاسخش را با لحنى نیم شوخى دادم.

و او با عصبانیت رفت. من او را به شام دعوت نکردم و حاضر نشدم او را به خانواده‌ام معرفى بکنم، هرچند او از من خواسته بود که چنین کارى بکنم.» این موضوع اگر به نظر خووستف عجیب نیامده بود، حداقل مى‌توانست برایش غافلگیرکننده باشد. استولیپینِ قدرتمند، هم نخست‌وزیر بود، هم وزیر کشور.

صفحه 116 کتاب راسپوتین

ناگهان آن دو آدمِ عجیب از راه رسیده بودند: یکى سازونف، از آشنایان قدیمى پدرش و یک ناشر معمولى، و دیگرى دهقانِ زمختِ تقریبا بى‌سوادى که شایعات عجیبى در باره‌اش سر زبان‌ها بود. و این دو نفر در نهایت جدیت در باره برکنارىِ استولیپین با او حرف زده بودند! 

خووستف، مثل بسیارى دیگر از «آدم‌هاى جدىِ» آن روزگار، از جایگاه واقعىِ دهقان [راسپوتین] در کاخ سلطنتى بى‌خبر بود و او نمى‌توانست باور کند که سرنوشت چنین منصب مهم و کلیدى‌اى را به دستان این دو نفر سپرده باشند. همه این‌ها به نظر خووستف فوق‌العاده پندارگون مى‌آمد.

خووستف که در ابتدا مظنون بود مبادا این قضیه صرفا یکى از همان بازى‌هاى معمول دربارى باشد، ترجیح داد مؤدبانه درِ خروج را به آن دو فرستاده عجیب نشان بدهد و با وجود این، از مأموران پلیسِ تحت امرش خواست آن دو نفر را تعقیب کنند و سر از کارشان درآورند. 

خووستف متعاقبا «رونوشت تلگرافى را که راسپوتین از دفتر تلگرافخانه نیژنى نووگورود به آنیا ویروبووا فرستاده بود، دریافت کرد. در این تلگراف [نقل به محتوا] آمده بود: گرچه خداوند بر او سخت نگرفته است، اما این براى آن کفایت نمی‌کند.»