دانلود کتاب سودای مکالمه خنده آزادی
کتاب سودای مکالمه، خنده، آزادی اثری خواندنی و مهم در حوزه‌ی نقد ادبی و نظریه‌ی ادبیات از میخاییل باختین است.
اثر پیش رو، متضمن ترجمه هایی است درباره میخاییل باختین (نویسنده و اندیشمند روس) که در دو بخش تدوین شده است. بخش نخست، حاوی مقالاتی است از چندتن از اندیشه‌گران برجسته جهان درباره باختین. دو مقاله نخست از کتاب منطق مکالمه نوشته تودروف انتخاب گردیده که درباره اندیشه و زندگی باختین است. مقاله بعدی مقدمه‌ای است که رومان یاکوبسون بر کتاب مارکسیسم و فلسفه زبان نگاشته است.
در این نوشتار، یاکوبسون ضمن اشاره به اهمیت اندیشه‌های باختین در زمینه نظریه و نقد ادبی به پیشگامی او در دو عرصه “زبان شناسی اجتماعی” و “نشانه شناسی” تاکید می‌کند. در مقاله چهارم “ژولیا کریستوا ” منتقد و اندیشه‌گری که باختین را در فرانسه مطرح ساخت او را به درستی بنیان‌گذار پسا فرمالیسم معرفی نموده، همچنین جایگاه ممتاز باختین را در سیرتحول نظریه و نقد ادبی مشخص می‌سازد.
خلاصه کتاب
کتاب سودای مکالمه خنده آزادی در حکم مقدمه‌ای است برای شناخت اندیشه‌های باختین و با این هدف فراهم آمده است که ضمن نشان دادن اهمیت و جایگاه بی‌همتای اندیشه‌های باختین در قرن بیستم، راه آشنایی با آن را تا حدی هموار سازد. در پاسخ به پرسش در باب ضرورت شناخت اندیشۀ باختین، نخست باید گفت که او بی‌تردید از ژرف‌ترین و گیراترین چهره های فرهنگ اروپایی در قرن بیستم است و باید از اندیشه‌های بزرگان این قرن هر چه بیشتر توشه برگرفت.
اما شاید مهم‌ترین عامل گیرایی مجموعۀ زندگانی و آثار باختین این باشد که می‌شود آن را در سه مقولۀ روش، نگرش و منش او خلاصه کرد. در این سه زمینه، باختین گفتنی‌ها و آموزش‌های ارزشمندی دارد. او در عرصۀ روش، اسلوبی بسیار دیالکتیکی دارد و آثار او چه‌بسا یگانه کار فلسفی اصیل در روسیۀ بعد از انقلاب باشد. در عرصۀ نگرش نیز باختین از جهات بسیار انسانی قرن‌نوزدهمی، جامع‌الاطراف، اهل تحقیق، صاحب فرهنگی دانشنامه‌ای و غیرمتخصصی حقیقی است.
ساختمان نظرگاه باختین زیربنای روش‌شناختی و فلسفی استواری دارد و نشان می‌دهد که برای کار جدی در عرصۀ زیبایی‌شناسی و نقد و نظریۀ ادبی شناخت و نگرش فلسفی ضرورت حیاتی دارد. عنوان کتاب سودای مکالمه خنده آزادی نیز به جوهر زندگی و آثار باختین اشاره دارد: در دورۀ حاکمیت استبداد استالینی، که با تک‌گویی و حاکمیت ایدئولوژی جزم‌اندیش، شادی‌ستیز، خشک و رسمی و فقدان آزادی همراه است، باختین در عرصۀ نظریه و در آثار خویش سرود ستایش مکالمه، خنده و آزادی سر می‌دهد.
خندۀ مطلوب باختین نیز خود به‌تنهایی نوعی جهان‌نگری است: نفی آگاهانه و شادمانۀ وضع موجود و ایجاد نظمی جدید براساس شادی، آزادی، برابری. این خنده رهایی بخش، بیداد ستیز،جزم شکن، آینده نگر، شادی آفرین و زاینده است. باختین در خنده و در جشن‌های مردمی، نفی تمام نظام اجتماعی موجود از جمله حقیقت مسلط را می‌بیند. نفی‌ای که با آنچه در حال زایش است پیوندی جدایی‌ناپذیر دارد:
«خنده و جشن‌های مردمی گستاخی ابداع را برمی‌انگیزد. به رهایی از دیدگاه مسلط در باب جهان، به رهایی از همۀ رسوم، حقایق جاری و تمام چیزهای مبتذل، عادی و پذیرفتۀ همگان یاری می‌رساند و سرانجام امکان می‌دهد که نگاهی تازه به جهان بیفکنیم و دریابیم که هر آنچه وجود دارد تا چه حد نسبی است و یک نظم جهانی سراپا متفاوت امکان‌پذیر است». کتاب سودای مکالمه خنده آزادی دارای دو بخش اصلی است:
در بخش اول، افزون بر نگاهی به زندگی و آثار باختین، نظرگاه‌های تنی چند از اندیشه‌گران بزرگ جهان دربارۀ باختین آمده است. در گزینش مطالب این اندیشه‌گران، صرف‌نظر از اهمیت خود آنان، نظریات‌شان دربارۀ جنبه‌های گوناگون حیات فکری باختین بیشتر مدنظر بوده است. مطالب این بزرگان که دیدگاه‌ها و تخصص‌های متفاوتی دارند، نشان دهندۀ فراگیری اندیشه‌های باختین و ژرفا و دامنۀ گستردۀ آن است.
دو قسمت از کتاب تودوروف «منطق مکالمه» که جامع‌ترین اثری است که دربارۀ باختین منتشر شده، همراه با پیش‌گفتار آن در این مجموعه آمده است. مطلبی که از یاکوبسون آمده، مقدمۀ او بر کتاب «مارکسیسم و فلسفۀ زبان» است. یاکوبسون ضمن اشاره به اهمیت اندیشه‌های باختین در زمینۀ نظریه و نقد ادبی، به پیشگامی او در دو عرصه پافشاری می‌کند: زبان‌شناسی اجتماعی و نشانه‌شناسی.
نکتۀ مهم دیگر تأکید خاص یاکوبسون بر روش باختین است که سبب‌ساز آن همه ژرف‌اندیشی و نوآوری بوده، روشی که یاکوبسون از آن با صفت «روش علمی شایستۀ پژوهشگران» یاد می‌کند. ژولیا کریستوا، نویسنده کتاب سودای مکالمه خنده آزادی را به‌درستی بنیان‌گذار پسافرمالیسم می‌داند و ضمن توصیف سه دیدگاهی که به انتقاد از فرمالیسم می‌پردازد، جایگاه ممتاز باختین را در سیر تحول نظریه و نقد ادبی مشخص می‌سازد. کریستوا نقد باختین از فرمالیسم روس را پیشگام حرکت کنونی نشانه‌شناسی می‌داند.
لوسین گلدمن که شاید بتوان او را بزرگ‌ترین جامعه‌شناس ادبیات در قرن بیستم نامید، در پایان مقالۀ معروف خود با عنوان «جامعه‌شناسی ادبیات: جایگاه و مسائل روش» نکاتی را دربارۀ باختین ذکر می‌کند. اهمیت مطالب او بیشتر به گسترش عرصۀ جامعه شناسی ادبیات برمی‌گردد و پژوهشگران این رشته می‌توانند با مقایسۀ نظرگاه گلدمن و باختین غنا و ژرفای تازه‌ای به مباحث جامعه‌شناسی ادبیات بدهند.
ژان ایوتادیه به نقش آثار باختین در عرصۀ جامعه‌شناسی ادبیات پرداخته و پیوند اندیشه‌های باختین با لوکاچ و گلدمن را نشان می‌دهد. فصل «گزینش اساسی باختین» از مهم‌ترین بخش‌های کتاب «منطق مکالمه» و پیش‌درآمد خوبی برای آشنایی با اندیشه‌های باختین است. در بخش دوم کتاب سودای مکالمه خنده آزادی که به گلچینی از نوشته‌های باختین اختصاص یافته، تلاش شده که با توجه به صفحات محدود مجموعۀ «چهره‌ها» برگزیده‌ای از مهم‌ترین آثار باختین عرضه شود.
بخشی از متن کتاب
همه چیز چنان جریان می‌یابد که گویی گرداگرد گوینده هنوز پر از نیروهای جاندار است: آهنگ تهدید می‌کند، به سرزنش می‌پردازد و اشیا و پدیده های بی‌جان را دوست می‌دارد و نوازش‌شان می‌کند. حال آنکه بیشتر استعاره های رایج در زبان روزمره خوار و سبک شده است و واژگان از لحاظ معنا کم مایه و مبتذل گشته است. شباهتی نزدیک استعاره آهنگی را به استعاره حالتی پیوند می‌دهد.
(مگر خود حرکت و حالت بدن نیز در اصل نوعی حرکت زبان شناختی، عنصری از حرکتی پیچیده که تمام بدن را در بر میگیرد نبوده است؟) البته مسلّم است که ما مفهوم حالت را به معنایی وسیع که هم حالت چهره و هم حالت و حرکات سایر اندامها را در بر میگیرد به کار می‌بریم. حالت، درست مانند آهنگ، به پشتیبانی جمعی اطرافیان نیاز دارد. حالت و حرکت آزاد و مطمئن امکان پذیر نیست مگر در بستر توافق و همراهی اجتماعی.
از سوی دیگر حالت، همانند آهنگ دامنه وضعیت برون کلامی را گسترش می‌دهد و شرکت کننده سومی را وارد گود می‌کند: قهرمان. در حالت، همواره نطفه حمله یا دفاع و تهدید یا تحبیب آرمیده است. بیننده یا شنونده نقش متحد یا شاهد را بازی می‌کنند. اغلب در این حالت آن چه نقش «قهرمان» را ایفا می‌کند چیزی نیست مگر شیئی بی‌جان، پدیده یا موقعیتی در زندگی روزمره.
در بسیاری از موارد در اوج خشم، به هوا مشت می‌کوبیم یا نگاهی شرربار به اطراف می‌اندازیم، نگاهی که فرد خاصی را نشانه نگرفته است. در مقابل، به عبارتی، می‌توانیم به همه چیز لبخند بزنیم، به خورشید، به درختان و به افکارمان. ضروری است که همیشه این نکته را (که در بیشتر موارد در زیبایی شناسی روان گرا، از آن غفلت می‌شود) در ذهن داشته باشیم، آهنگ و حالت به سبب گرایش ذاتی خود، فعال و عینی هستند.
آنها فقط حالت روحی منفعل گوینده را بیان نمی‌کنند بلکه همیشه حامل رابطه ای زنده و فعال با جهان بیرونی و اجتماع اطرافیان (دوستان، دشمنان، متحدان) نیز هستند. انسان بر مبنای گوهر هستی اجتماعی خویش، از رهگذر آهنگ و حالت، خود را به طور اجتماعی درگیر می سازد و در برابر برخی از ارزش‌ها فعالانه موضع گیری می‌کند. نظریه پردازان هنرهای ادبی می‌باید به همین جنبه عینی و اجتماعی آهنگ و حالت توجه کنند و نه به جنبه ذهنی و روانی آن…
نقد کتاب سودای مکالمه خنده آزادی
کتاب سودای مکالمه، خنده، آزادی نوشتهٔ میخائیل باختین، تودوروف، یاکوبسن، کریستوا، گلدمن، ایوتادیه با ترجمهٔ محمدجعفر پوینده به چاپ رسیده است. در این کتاب ابتدا به زندگی و آثار باختین توجه می‌شود و سپس برخی از آثار او در ادامه می‌آید.
در این روزگار و دنیای سیاهِ مکالمه‌گریز، خنده‌ستیز، ناآزاد و پُر از نابرابری که جان غم‌زدهٔ ما را تک‌آوایی، تاریک‌اندیشی و ابتذال خودی و بیگانه اسیر ساخته است، چه فراخوانی بایسته‌تر و شایسته‌تر و ره‌گشاتر از آنچه به‌راستی سودای دیرپای تمام زندگی باختین بود: مکالمه، خنده، آزادی، برابری.
مطالعهٔ کتاب سودای مکالمه خنده آزادی به دوست داران فلسفه، زبان شناسی و ادبیات پیشنهاد می‌شود.
کتاب های پیشنهادی
تعداد بازدید: 128 بار
عنوان کتاب: سودای مکالمه، خنده، آزادی
نویسنده: جمعی از نویسندگان
میخاییل باختین، تودوروف، یاکوبسن، کریستوا، گلدمن و ایوتادیه
مترجم: محمدجعفر پوینده
تعداد صفحات کتاب: 120 صفحه
زبان کتاب: فارسی
حجم فایل: 10.8 مگابایت
نوع فایل: PDF (ZIP)
منبع: شهرکتاب
