ماندن در وضعیت آخر

کتاب ماندن در وضعیت آخر می کوشد به زبانی ساده، رویکرد روانشناسانه « تحلیل رفتار متقابل » را معرفی کند.

و آنطور که در پیشگفتار توضیح داده، علم روانشناسی را به این روش به عموم مردم عرضه کند و روش‌های کاربردی واقعی برای بهبود زندگی ارائه دهد. «تحلیل رفتار متقابل » روشی واقع‌ بینانه است زیرا بیمار را با این واقعیت مواجه می‌سازد که صرف‌نظر از هر آنچه در گذشته اتفاق افتاده او خودش مسؤول آنچه در آینده اتفاق می‌افتد خواهد بود. علاوه بر این، اشخاص را قادر به تغییر می‌سازد تا بتوانند در خود یک نوع کنترل شخصی و جهت‌یابی شخصی ایجاد کنند، و همچنین به این واقعیت دست یابند که همواره آزادی حق انتخاب دارند.

یک دلیل عمده که چرا «تحلیل رفتار متقابل» چنین امید گسترده‌ای را در پر کردن شکاف‌های بین نیاز و وسیله درمان روانی به ما می‌دهد آن است که این روش، بهتر از هرجا، در گروه‌ها ثمربخش است. این یک وسیله آموزش و یادگیری است ــ نه کاوش‌های باستان‌شناسی در زیرزمین‌های روحی.مهمترین جنبه موفقیت‌آمیز «تحلیل رفتار متقابل» این است که به بیماران وسیله‌ای می‌دهد که خودشان بتوانند از آن در همه جا استفاده کنند. هدف کتاب ماندن در وضعیت آخر آن است که این وسیله را تعریف کند. هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند. مردم لازم نیست مریض باشند تا مجبور شوند آن را به کار برند.

نویسنده در جای دیگری از کتاب می‌گوید:

«از اینکه اغلب مشاهده می کنم چگونه از همان جلسه اول مردم شروع به تغییر می‌کنند، خوب می‌شوند، رشد می‌کنند و اولین حرکت را ــ برای  خلاصی از استبداد گذشته ــ انجام می‌دهند لذت ژرفی به من دست می دهد.»

خلاصه کتاب 

دکتر تامس ای هریس روان‌پزشک مشهور آمریکایی، در این کتاب به شرح و توضیح کارکرد ذهن انسان پرداخته و رفتارهای مختلف انسانی را واکاوی می‌کند. او این روند را بر اساس پژوهش‌های واقعی پیش برده و به شرح و تفصیل آنها می‌پردازد. او در این کتاب تلاش کرده تا عوامل محرک روانی فرد را شناسایی کرده و بر اساس نوع رفتار، مسائل حل‌نشده‌ی پیشین را پاسخ گوید.

«هریس» با تکیه‌بر اصل «کودک»، «والد»، «بالغ» که «اریک برن» پایه‌گذاری کرده بود، در این کتاب روانشناسی پرفروش تلاش کرده به خوانندگان راهکارهایی برای پیشبرد زندگی خود در خلال اتفاقات روزمره ارائه دهد. نویسنده کتاب ماندن در وضعیت آخر معتقد است افراد مختلف و نه لزوما بیماران، با داشتن ابزار مناسب که همان روش‌های کاربری ارائه‌ شده‌اند تا حدی می‌توانند خود از پس جریان‌های مختلف زندگی‌شان بربیایند. او با بهره‌گیری از روش «تحلیل رفتار متقابل» یا همان رویارویی با سه وجه مختلف یادشده فرد در موقعیت‌های مختلف، با زبانی ساده و روان روش‌هایی کاربردی ارائه می‌دهد.

وضعیت آخر: قدیمی اما مفید

کتاب وضعیت آخر یک کتاب قدیمی است. کتابی که نیم قرن از نگارش آن می‌گذرد. این قدیمی بودن را در بخش‌های بسیاری از کتاب حس می‌کنید. مثلاً زمانی که تامس هریس می‌خواهد درباره‌ی تعامل کودک – کودک صحبت کند به سراغ جنبش هیپی‌ها می‌رود و به نظرش این جنبش آن‌قدر شناخته‌ شده و آشنا است که می‌تواند مثالی ارزشمند باشد و به واضح‌تر شدن بحث کمک کند. حالا تصور کنید خواننده‌ی جوان و حتی میانسال امروزی، هنگام مطالعه‌ی کتاب، صورتِ بحث را می‌فهمد؛ اما وقتی به مثال می‌رسد، گیج می‌شود و باید به سراغ اینترنت برود تا با این جنبش و ویژگی‌هایش بیشتر آشنا شود.

حرف‌های دیگری هم در کتاب هستند که به همین شکل، کهنه شده‌اند. مثلاً در آن دوران، هنوز فروپاشی شوروی اتفاق نیفتاده بود و خاطره‌ی جنگ جهانی دوم و سایه‌ی جنگ سرد هم در ذهن مردم سنگینی می‌کرد. به همین خاطر، در مثال‌ها، وقتی قرار است برخورد تحقیرآمیزی نقل شود، اشاره‌هایی به عقاید اقتصادی و گروه‌های سیاسی چپ و سوسیالیست می‌بینیم (بیشتر از سهمی که این روزها در یک کتاب عمومی به این گروه‌ها اختصاص داده می‌شود). البته نباید فراموش کنیم که تامس هریس، بعد از بازنشستگی یعنی پس از ۱۹۵۴ به سراغ تحلیل رفتار آمده و پیش از آن، به عنوان پزشک و روانپزشک نیروی دریایی آمریکا کار می‌کرده است (او زمانی که ژاپنی‌ها زیردریایی آمریکا را در پرل‌هاربر زدند، داخل زیردریایی بوده و زنده مانده است).

نقد کتاب ماندن در وضعیت آخر

کتاب ماندن در وضعیت آخر را می‌توان یک کتاب مناسب برای یادگیری تحلیل رفتار متقابل دانست. در این کتاب، تقریباً به همه‌ی سرفصل‌های آموزش مقدماتی تحلیل رفتار، اعم از ساختار شخصیت، ویژگی‌های شخصیت والد و بالغ و کودک، تجزیه و تحلیل رفتار متقابل، آلودگی بالغ به والد، آلودگی بالغ به کودک، نوازش و سازماندهی زمان اشاره شده است. همچنین به موضوعات پیشرفته‌تر مانند بازی های اریک برن، ساختار شخصیت در مقاطع مختلف زندگی و تحلیل رفتار در محیط خانواده هم توجه شده و نکات ارزشمندی در این زمینه مطرح شده است.

احتمالاً نام چهار وضعیت کلی در رابطه را شنیده‌اید:

• من خوب نیستم، تو خوب نیستی
• من خوب نیستم، تو خوبی
• من خوب هستم، تو خوب نیستی
• من خوبم و تو هم خوبی

این چهار وضعیت را تامس هریس مطرح کرده و به بحث تحلیل رفتار افزوده است (فصل سوم کتاب ماندن در وضعیت آخر). اصطلاح وضعیت آخر هم از همین‌جا آمده است. یعنی وضعیتی که فرد به نتیجه برسد: «من خوبم و تو هم خوبی.» بنابراین باید به خاطر داشته باشیم که تامس هریس در کتاب وضعیت آخر، صرفاً به بیان ایده‌های اریک برن نپرداخته و خودش هم سهمی در توسعه‌ی مباحث تحلیل رفتار متقابل ایفا کرده است.

در پایان امیدواریم از خواندن کتاب ماندن در وضعیت آخر لذت ببرید.

کتاب های پیشنهادی

تعداد بازدید: 8,205 بار