خاتمیت

کتاب خاتمیت که به مفهوم پایان پیامبری در اسلام و خاتمیت پیامبر محمد(ص) اشاره دارد، در اصل به تفسیر و توجیه فلسفی این مفهوم می‌پردازد. در ادامه، یک خلاصه از موضوعات اصلی و اجزای اصلی این کتاب ارائه می‌شود:

• تعریف خاتمیت: آیت‌الله مطهری به بررسی معنا و تعریف مفهوم خاتمیت می‌پردازد. او توضیح می‌دهد که خاتمیت به معنای انعکاس نهایی و پایانی پیامبری است، و معتقد به این نکته است که پس از پیامبر محمد (ص) دیگر پیامبری نخواهد آمد.
• معجزات پیامبران: در کتاب خاتمیت آیت‌الله مطهری به توجیه معجزات پیامبران الهی می‌پردازد و به اثبات خاتمیت پیامبر محمد (ص) از طریق معجزات او می‌پردازد.
• موقعیت پیامبر اسلام در تاریخ: نویسنده به تحلیل موقعیت پیامبر اسلام در تاریخ و ضرورت انعکاس نهایی پیامبری در این دوران می‌پردازد.
• توجیه فلسفی خاتمیت: آیت‌الله مطهری توجیه‌های فلسفی مختلفی برای خاتمیت ارائه می‌دهد، از جمله توجیه‌های مرتبط با حفظ توحید و اصول دینی.
• تأثیر خاتمیت بر اصول اسلامی: نویسنده به بررسی تأثیر این مفهوم بر اصول و عقاید اسلامی، به ویژه توحید و پیامبری، می‌پردازد.
• معرفت الهی: آیت‌الله مطهری در این کتاب به معرفت الهی و نقش پیامبر اسلام در انتقال آن به بشر پرداخته و توجیه معرفت الهی از طریق خاتمیت را ارائه می‌دهد.

کتاب خاتمیت به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم تفکر اسلامی معاصر شناخته می‌شود و در زمینه‌های علمی و دینی بسیار تأثیرگذار است. برای درک عمیق‌تر مفهوم خاتمیت در اسلام و تفسیر آن از دیدگاه آیت‌الله مطهری، مطالعه این کتاب توصیه می‌شود.

بخشی از متن کتاب

در کتاب خاتمیت می‌خوانیم: …چهارده قرن است قرآن کریم پیدا شده است و در تمام این چهارده قرن همیشه‌ بوده‌اند طبقاتی که کارشان مطالعه روی این کتاب مقدس بوده است، هیچکس‌ نمی‌تواند احصاء بکند که مجموعا تفاسیری که راجع به قرآن مجید نوشته شده‌ است چقدر است. خدا می‌داند در همین زمان خودمان و در عصر حاضر چقدر تفسیر است که مشغول نوشتن آن هستند. اینها همان کاری را می‌کنند که‌ انبیای گذشته در تبلیغ شرایع دیگر می‌کردند.

از اینجا پاسخِ یکی از شبهه‌هایی که بعضی از اهل بدع کرده‌اند روشن‌ می‌شود. یکی از حرف‌های مفتی که می‌زنند این است که می‌گویند قرآن فرموده و نگفته که است، خاتم انبیاء است نه خاتم رسل، بعد از آن پیغمبر نبی نخواهد آمد ولی رسول چطور؟ چه‌ مانعی دارد که رسول بیاید. قبل از اینکه این را بگویم، یک حکایتی برایتان عرض می‌کنم. می‌گویند وقتی زنی پیدا شد و ادعای نبوت کرد، او را نزد خلیفه وقت آوردند.

و گفتند چنان چه تو چنین ادعائی بکنی مرتد و کافر هستی. گفت مگر چه حرفی‌ گفته‌ام؟ گفتند تو ادعای نبوت می‌کنی ؟ گفت بلی. گفتند: مگر تو نمی‌دانی که پیغمبر فرمود: «لانبی بعدی». گفت: بله قبول دارم اما پیغمبر فرموده: «لانبی بعدی» ولی او که نفرموده است: لانبیة بعدی. نبی مذکر است و پیغمبر فرموده است بعد از من پیغمبر مذکر نخواهد آمد. پیغمبر اکرم راجع به پیغمبر مؤنث چیزی نفرموده است. من نبیه هستم نه‌ نبی. (ص42 کتاب خاتمیت)

این هم ادعای یک پیغمبر مؤنث. ولی متأسفانه همه می‌دانند که این‌ یک حرف مفت است، زیرا در اینجا نبی اسم جنس است و خصوصیتی که مذکر یا مؤنث باشد در آن نیست. اصلا منظور این است که نبی از آن جهت که‌ منبی‌ءعن الله باشد نخواهد آمد. اما مسأله رسول و نبی. همانطور که گفتم نبی یعنی پیامبر، یعنی کسی که‌ از ناحیه خدا پیغامی داشته باشد. رسول یعنی چه؟ رسول یعنی فرستاده خدا، کسی که خدا او را برای مأموریتی فرستاده است.

اعم از اینکه آن‌ مأموریت از این نوع باشد که آن رسول از جانب خدا چیزی برای مردم آورده‌ باشد، یا مأموریت و رسالت او از نوع دیگر باشد. فقط در صورت اول‌ است که آن رسول، نبی و پیامبر است. لهذا کلمه رسول در قرآن، هم‌ درباره پیغمبران آمده است و هم درباره غیر پیغمبران. مثلا درباره جبرئیل‌ چون فرستاده‌ای بود از طرف خدا و مأموریتی داشت اطلاق شده است. در داستان سامری است که…

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

در کتاب خاتمیت بحثى براى یک نفر مسلمان نیست. شما اگر بخواهید این جور پیش خودتان تصور کنید، بگویید که من به نبوّت رسول اکرم اسلام ایمان دارم، در عین حال حتى اگر به طور احتمال هم بگویید شاید پس از او هم پیغمبرى آمده است یا پیغمبرى خواهد آمد، این «شایدِ» شما با ایمان به پیغمبرى پیغمبر اسلام منافات دارد، معنایش این است که شما به پیغمبر اسلام و قرآن ایمان ندارید.

همان‌طورى که اگر کسى بگوید من به قرآن ایمان دارم ولى به توحید و به خدا ایمان ندارم، مى‌گویند این تناقض است زیرا قرآن کتاب توحید است و ایمان به آن برابر است با ایمان به وحدانیّت خدا، یا اگر کسى بگوید من به قرآن ایمان دارم ولى به معاد ایمان ندارم، تناقض است زیرا قرآن کتابى است که مملوّ است از اعتقاد به معاد، همین‌طور است موضوع ختم نبوّت به خاتم‌الانبیاء. علاوه بر اینکه نصّ قرآن مجید است، اگر فرضآ این نصّ قرآنى هم نبود، جزء ضروریات دین مقدّس اسلام است.

بنابراین براى یک نفر مسلمان هرگز این مسئله مطرح نیست که آیا پیغمبرى بعد از پیغمبر ما خواهد آمد یا نه. ولى در عین حال براى یک نفر مسلمان از نظر اینکه بخواهد فهم عمیقى پیدا کند و ایمانش بر مبناى یک دلائل محکمى باشد، جاى این هست که در اطراف این مسئله فکر کند و درباره این فلسفه قرآنى بیندیشد که چرا انبیایى در دنیا ظهور کردند و آمدند، بعد به یک نقطه معیّن که رسید، نبوّت ختم شد؟

قرآن این را بر چه مبنا و اساسى بیان کرده است؟ اینها البته جزء معارف قرآنى است و اگر انسان به نکاتى که در قرآن کریم در این زمینه‌ها ذکر شده است واقف بشود بر معارف او افزوده مى‌شود. در توضیحات پشت جلد کتاب خاتمیت جملاتی از آیت‌الله خمینی آمده است: …مطهری که برطهارت روح و قدرت ایمان و قدرت بیان کم‌نظیر بود، رفت و به ملاء اعلی پیوست، لکن بدخواهان بدانند که با رفتن او شخصیت اسلامی و علمی و فلسفی‌اش نمی‌رود.

نقد کتاب خاتمیت

کتاب خاتمیت به تالیف مرتضی مطهری، مشتمل بر ده جلسه سخنرانى متفکر شهید استاد مرتضى مطهرى تحت عنوان «خاتمیت» است که در حدود سال 1347 در حسینیه ارشاد ایراد شده است. بحث ختم نبوت از مباحث جذاب و جالبى است که با موضوع انطباق اسلام با شرایط مختلف زمانى ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارد. کتاب، این موضوع را از ابعاد و جوانب گوناگون آن مورد بحث قرار داده و فلسفه ختم نبوت تشریعى را با ذکر مثال‌هایى، به طور روشن و واضح بیان کرده است.

مهم‌ترین عناوین این کتاب عبارتند از: خاتمیت در قرآن و حدیث، تعلیمات اسلام و هدف‌هاى پایان‌ناپذیر، ارکان خاتمیت، نقش علما در دین خاتم. استاد مطهری مقاله‌اى تحت عنوان «ختم نبوّت» دارند که اول بار در کتاب محمّد (ص) خاتم پیامبران درج گردید و سپس به صورت رساله‌اى کوچک منتشر شد و اکنون در کتاب شش مقاله به چاپ رسیده است.

آن مقاله در واقع چکیده ده سخنرانى مذکور است، و به عبارت دیگر این ده جلسه، مشروح آن مقاله است به اضافه مطالبى که در آن مقاله یافت نمى‌شود، و با این تفاوت که چون این‌ها سخنرانى است و در جمع عمومى ایراد شده است از بیان ساده‌ترى برخوردار است و گاهى مطالب با مثال‌هاى متعدد تشریح شده است که مسائل روز نیز به تناسب مطرح گردیده است؛ و به بیان دیگر کتاب خاتمیت و آن مقاله مکمّل یکدیگرند.

کتاب خاتمیت یکی از کتاب‌های مهم در شناخت پیامبر اسلام است و به همه علاقه‌مندان توصیه می‌شود.

کتاب های پیشنهادی

• مقدس و نامقدس
• فلسفه‌ اخلاق
• کتاب واقعیت

تعداد بازدید: 128 بار