نمایشنامه شیطان و خدا

دانلود نمایشنامه شیطان و خدا

نمایشنامه شیطان و خدا اثر ژان پل سارتر است، که نخستین بار در 7 ژوئن 1951 در «تئاتر آنتوان» به روی صحنه آمد و در همان سال به صورت کتاب منتشر شد.

کتاب های ژان پل سارتر به سه دسته تقسیم می شوند رسالات فلسفی، رمان و نمایشنامه. اگرچه ایشان داستان کوتاه و فیلم نامه نیز نوشته است اما بیشتر آثار مطرح ایشان در این سه دسته است که باز همه اینها جز شاخه اصلی مقالات و کتب فلسفی ژان پل سارتر قرار می گیرد.

هیچ کتاب این نویسنده نیست که عقاید فلسفی نویسنده را دنبال نکند؛ بخصوص کتاب شیطان و خدا که یک نمایشنامه فلسفی است. یک نمایشنامه که به راحتی حرفها و افکار سارتر در آن فریاد زده می شود. سارتر، فیلسوف، اگزیستانسیالیست، رمان‌نویس، نمایشنامه ‌نویس، روزنامه نگار و منتقد فرانسوی است.

خلاصه کتاب

موضوع این نمایشنامه سرگذشت دردناک مردی است که می خواهد آزادانه اول «بدی» را و سپس «خوبی» را انتخاب کند بنابراین نخست شیطان و سپس خدا را سرمشق خود قرار می دهد. اما بیهودگی این انتخاب را درمی یابد؛ زیرا کاری عبث است که در انزوا و به دور از اجتماع بشری صورت می گیرد. صحنه وقایع در آلمان دوره رنسانس است که در آن زمین داران با زمین داران و روستائیان با زمین داران می جنگند.

گوتس، سردار جنگ، که فرزند نامشروع مادری از طبقه اشراف و پدری از طبقه دهقان است، نخست تصمیم گرفته است که بدی کند؛ دست به غارت می زند و می جنگد و به یارانش خیانت می کند. ولی سرانجام بدی به نظرش یکنواخت می آید و از اینکه همواره باید رذالت های تازه ای ابداع کند خسته م یشود. در رویارویی با کشیشی به نام هاینریش تصمیم می گیرد که از این پس خوبی کند و مرد مقدسی شود.

اما انگیزه او عشق به بشر نیست، بلکه میل رسیدن به جایگاه است. با انتخاب «خوبی» می خواهد خود را مأمور اجرای مقاصد الهی سازد و بدین گونه، از جبر زندگی بشری بگریزد…(دلهره) مفهوم والایی که در اگزیستانسیالیسم سارتر وجود دارد در کتاب نمایشنامه شیطان و خدا معنا می یابد.

مقدمه ی مترجم

این اثر، بهترین کار سارتر و چکیده ی همه ی افکار اوست و مسائل اساسی زمان ما را مطرح می کند: آیا بشر مسئولیتی بر عهده دارد؟ آیا می توان مسئولیت را پذیرفت اما دست ها را نیالود؟… و از این رو و به گفته ی خود سارتر، این نمایشنامه مکمل «دست های آلوده» است. هر چند حوادث آن چهارصد سال پیشتر روی می دهد. سارتر خود می گوید: این نمایشنامه سراسر روابط انسان است با خدا.

گفتنی است که واژه هایی چون انتخاب، اضطراب، مسئولیت، آزادی و وجود جزو اساسی ترین مفاهیم فلسفه ی اگزیستانسیالیست ژان پل سارتر می باشد. فلسفه اگزیستانسیالیست معتقد است که انسان حیوانی است که طرح می افکند. خود سارتر می گوید: نمایشنامه شیطان و خدا سراسر شرح روابط انسان است با خدا یا به عبارت دیگر روابط انسان با “مطلق”.

بخشی از متن

به چه دردم می خورد که دوستم بدارند؟ اگر تو مرا دوست بداری لذتش را تو می بری نه من. دنیای ِ بی عدالتی است : اگر قبولش کنی شریک جرم می شوی و اگر بخواهی عوضش کنی جلاد می شوی …

نقد کتاب شیطان و خدا

ژان پل سارتر از زبان ناستی، یکی از شخصیت‌های نمایشنامه شیطان و خدا، می نویسد: «وقتی که پولدارها باهم می‌جنگند، فقیرها باید کشته شوند، آن‌هایی که تسلیم می‌شوند از گرسنگی می‌میرند و آن‌هایی که تسلیم نمی شوند سر دار می میرند».

سارتر حقیقت این دو نیروی متضاد، خدا و شیطان را در این کتاب به چالش می‌کشاند و قدرت انتخاب و ایمان به هر یک از این نیروها را در اختیار انسان می‌گذارد. همان‌طور که در فلسفه‌ی خود، انسان را موجودی بااراده معرفی می‌کند که طراح زندگی خود است و می‌تواند آنچه بد یا خوب است را بااراده و توانایی خود انتخاب کند.

شخصیت‌های او در این انتخاب دچار اضطراب، پریشانی و حوادثی می‌شوند که در هیچ‌یک به نتیجه‌ای نمی‌انجامد، در دیالوگ‌هایی که با یکدیگر دارند این گفته‌ی سارتر ثابت می‌شود که خدا و شیطان هر دو انسان را تباه می‌کنند و شیطان و خدا، خوبی و بدی، نتیجه یکی است. به طور مثال هاینریش که از قوانین الهی اطاعت می‌کند به نانسی که او را ترغیب به ریختن خون می‌کند می‌گوید: «خدا ما را از قتل نفس منع کرده است. خدا از خشونت نفرت دارد.»

نانسی در پاسخ می‌گوید: «پس جهنم را چه می‌گویی؟ خیال می‌کنی آنجا با گناهکاران نرمی می‌کنند؟» هاینریش می‌گوید: «خدا می‌گوید هر که شمشیر بکشد…» و نانسی کلام او را قطع می‌کند و می‌گوید: «به شمشیر کشته خواهد شد.»

سارتر در نمایشنامه شیطان و خدا نشان می‌دهد آنچه موجب رستگاری و نجات انسان است، انتخاب هیچ‌یک از این دو نیرو نیست، زیرا زمانی که به شیطان روی می‌آورد به خشونت کشیده می‌شود و برای آنکه خدا را خوش آید خشونت را رها می‌کند و خدا را انتخاب می کند اما متوجه می شود در راه خدا هم گاهی باید درشتی کرد و گاهی نرمی، بنابراین به این نتیجه دست می یابد که از میان شیطان و خدا، انسان را برگزیند. سارتر برای توضیح این نمایش در پاسخ به کاتولیک‌ها می گوید:

«کاتولیک‌ها انتقادی کرده‌اند که به نظر من وارد است و آن این است که حکومت انسان بدون خدا همیشه با خشونت آغاز می شود. من هم این را می دانم؛ اما تاریخ نشان داده است که حکومت خدا هم همیشه با خشونت آغاز می شود».

کتاب های پیشنهادی

• تنگسیر
• همه چیز درباره ی عشق
• مصلوب

تعداد بازدید: 5,229 بار