قذافی ظهور تا سقوط

دانلود کتاب قذافی ظهور تا سقوط pdf

کتاب قذافی ظهور تا سقوط اثری بسیار خواندنی از نویسنده‌ای آگاه؛ و یک پژوهش ممتاز درباره تاریخ معاصر لیبی است.

خلاصه کتاب

کتاب قذافی ظهور تا سقوط زندگینامه‌ای جذاب از آلیسون پارجتر و با ترجمه عالیِ بیژن اشتری است. شورشیان که مخفیگاه دیکتاتور را پیدا کرده بودند او را از آنجا بیرون کشیدند. دیکتاتور آشفته و ژولیده موی لیبی قبل از اینکه به دست شورشیان جوان اعدام شود، در معرض خشونتی سبعانه قرار گرفت. در ظرف فقط هشت ماه مردم لیبی در انجام کاری موفق شده بودند که برای هیچ کس باورکردنی نبود.

آنها توانسته بودند سرنوشت خودشان را در دست بگیرند و رژیمی را ساقط کنند که حتی بر حسب معیارهای خاورمیانه‌ای یکی از سرکوب‌گرترین رژیم‌های جهان به شمار می‌رفت. این انقلاب در خلا رخ نداد. انقلاب لیبی از حوادث بسیار مهمی الهام و انگیزه گرفته بود که داشت کل منطقه را به لرزه در می‌آورد.

«بهار عربی» که از تونس در همسایگی لیبی، آغاز شد و به سرعت به مصر و ماورای آن تسری یافت، به مردم لیبی آن شجاعت خارق العاده‌ای را اعطا کرد که آنها برای قیام و تغییر مسیر تاریخ کشورشان نیازمندش بودند. پاسخ به این پرسش که چرا مردم لیبی به خیابان‌ها ریختند و دست به انقلاب زدند، چندان مشکل نیست. نفرت‌ها و بی‌عدالتی هایی که انقلاب را در تونس و مصر شعله ور کرد، در لیبی نیز وجود داشت.

مردم لیبی خواهان شغل، خدمات عمومی و پایان بخشی به حکومت شبه مافیایی‌ای بودند که برای دهه‌ها مرعوب و تحقیرشان کرده بود. آنها همچنین برای خودشان آینده‌ای می‌خواستند. به قول یک لیبیایی تحت حکومت قذافی: «ما مردم لیبی حتی جرئت نمی‌کردیم رؤیایی برای خودمان داشته باشیم.» کتاب قذافی ظهور تا سقوط اثریست که به شخصیت سیاسی و کارنامه قذافی به عنوان رهبرِ یک کشور تکیه دارد و نه عادات جنسی منحرف او. 

معرفی نویسنده

آلیسون پارجتر، محقق ارشد مرکز مطالعات بین‌الملل در دانشگاه کمبریج است، جایی که او همچنین یک محقق مدعو در کالج پمبروک است. پارجتر یک کارشناس شمال آفریقا و خاورمیانه است که تمرکز ویژه ای بر لیبی، تونس و عراق و همچنین جنبش های اسلام گرای سیاسی دارد.

او یک همکار ارشد تحقیقاتی در مؤسسه خدمات سلطنتی متحد، یکی از همکاران ارشد در شرکت مشاوره جهانی، مناس اسوشیتس، و یک محقق ارشد مدعو در گروه مطالعات جنگ در کینگز کالج لندن است.

مقدمه مترجم

بیژن اشتری در مقدمه کتاب قذافی ظهور تا سقوط می‌نویسد: قذافی در 27سالگی در لیبی به قدرت رسید. او زمانی رهبری کشورش را به دست گرفت که حدود دو میلیون نفر جمعیت داشت و روزانه سه میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کرد. با این درآمد ارزی هنگفت لیبی می‌توانست به بهشتِ روی زمین تبدیل شود اما قذافی ترجیح داد بخش عمده‌ای از این ثروت عظیم نفتی را صرف حمایت از گروه‌های تروریستی در چهار گوشۀ جهان کند.

قذافی تقریباً از همان نخستین سال‌های حکمرانی‌اش مشغول مهندسی اجتماعی و سیاسی در کشورش شد. او با نوشتن کتاب سبز و تبدیل کردن این کتاب به آیین‌نامه‌ای برای متحول ساختن ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور جامعه را دستخوش بحران‌های عظیم کرد. مردم لیبی در حکم خوکچه‌های آزمایشگاهی قذافی بودند. اوهمۀ ساختارهای متعارف حکومتی را واژگون کرد و به جایش بحران و آشفتگی برای مردم به ارمغان آورد.

قذافی به دلیل حمایتش از تروریسم بین‌المللی و عدم تحویل بمب‌گذار هواپیمای پان آمریکن ـ حادثه‌ای که منجر به مرگِ حدود دویست انسان بی‌گناه شده بود ـ مردم لیبی را وادار به تحمل یک دورۀ ده‌سالۀ تحریم‌های بین‌المللی کرد. این تحریم‌ها موجب سقوط فاحش سطح رفاه عمومی و فقیرتر شدن مردم و افزایش نارضایتی عمومی از رژیم شد.

اشتری در ادامه مقدمه کتاب قذافی ظهور تا سقوط آورده: خشونتی که قذافی و رژیمش در سرکوب مخالفانِ بالقوه و بالفعل رژیم اعمال می‌کردند چنان شدید و بی‌رحمانه بود که مردم کینۀ عمیقی از قذافی به دل گرفتند. قتل عام زندانیان در زندان ابوسلیمِ طرابلس فقط یک نمونه از این قساوت‌ها بود. هیچ خانواده‌ای در لیبی نبود که حداقل یک عضو آن طعمِ زندان یا شکنجۀ رژیم را نچشیده باشد. قذافی عاقبت پی برد که بدون انجام اصلاحات، رژیمش شانسی برای بقا ندارد.

او به پسر بزرگش سیف‌الاسلام اجازه داد تا در قالب یک سیاستمدار اصلاح‌طلب وارد فعالیت‌های سیاسی شود اما اعضای گارد قدیم از ترسِ از دست دادن امتیازات انحصاری خود در اصلاحات سیف‌الاسلام کارشکنی می‌کردند و خود قذافی هم از پشت پرده آن‌ها را حمایت می‌کرد. به این ترتیب، دیری نگذشت که پروژۀ اصلاحات در لیبی شکست خورد. قذافی عاقبت، پس از چهل‌ودو سال حکمرانی، با مردمی روبرو شد که یکپارچه علیه او به پا خاسته بودند.

او تصمیم به سرکوب آن‌ها گرفت. قذافی چنین ارزیابی کرده بود که آمریکا و بریتانیا به دلیل تجربیات ناگوار اخیرشان در افغانستان و عراق هیچ تمایلی به دخالت نظامی در لیبی ندارند و لذا او می‌تواند با خیال راحت مخالفانش را سرکوب کند. اما این ارزیابی قذافی کاملاً غلط از کار درآمد و شورای امنیت سازمان ملل متحد ضمن اعلام منطقۀ پرواز ممنوع بر فراز خاک لیبی به دولت‌های غربی اجازۀ دخالت نظامی در لیبی را داد و مردم لیبی هم تحت حمایت نیروی هوایی ناتو توانستند قذافی را ساقط کنند.

نکوداشت های کتاب قذافی ظهور تا سقوط

• پابلیشرز ویکلی: نویسنده با تحلیلی آگاهانه خروش مردم ستمدیده لیبی را که نهایتاً به سقوط دیکتاتور منجر شد، بررسی کرده است.
• نیکولاس هاگر: پژوهشی دقیق مبتنی بر مشاهدات مستقیم و اسناد تازه‌یاب. نویسنده در قالب داستانی جذاب و گیرا به این پرسش‌های اصلی جواب می‌دهد که چرا و چگونه قذافی توانست برای این همه مدت طولانی در قدرت بماند؟ و چرا پایانش این قدر فجیع بود؟

بخشی از متن کتاب

در کتاب قذافی ظهور تا سقوط می‌خوانیم: اگر کسی در خیابان‌های طرابلس قبل از انقلاب ۲۰۱۱ قدم می‌زد به وضوح متوجه می‌شد که این شهر هیچ شباهتی به دوبی ندارد. گرچه دوباره سرمایه خارجی قابل توجهی در بخش انرژی لیبی جاری شده بود، اما شواهد عینی حکایت از آن داشت که شرایط زندگی توده‌های مردم بهبود چندانی پیدا نکرده است.

این درست است که در سال‌های قبل از قیام فوریهٔ ۲۰۱۱، مجموعه‌ای از ساختمان‌های جدیدِ بلند مرتبه، کافه‌های شیک، هتل‌های پنج ستاره و کسب وکارهای خصوصی به طرز ناهمگونی در کنار ساختمان‌های عمومیِ نیمه ویران، خانه های فرسوده و خیابان‌های پوشیده از آشغال در طرابلس سر برآورده بودند و طرابلس شروع کرده بود به پُز دادن به همین برج‌ها و کافه های تازه تأسیس.

اما اینها فقط نشانه‌ای بود از ظهور یک قشر نخبۀ جدید که فشرده ترین پیوندها را با رژیم داشت. اینها کارآفرینانی بودند که از فرصت‌های جدید اقتصادی که به واسطهٔ تلاش رژیم برای نوسازی کشور فراهم شده بود، بیشترین منفعت مادی را می‌بردند. این در حالی بود که زندگی اغلب مردم تغییر چندانی نکرده و اوضاع به روال سابق برای آنها ناگوار بود. (ص14 کتاب قذافی ظهور تا سقوط)

نظام مثل همیشه ناکارآمد بود در حالی که اغنیا غنی‌تر می‌شدند و توده های مردم همچنان برای یکی کردن خرج و دخل‌شان به سختی تقلا می‌کردند. آنچه مردم را عصبانی‌تر می‌کرد این بود که بچه‌های خود قذافی در رأس کسانی قرار داشتند که بیشترین پول‌ها را از ثروت جدیدِ کشور به جیب می‌زدند. بچه های پرتعداد قذافی، که هیچ وقعی به توده‌های مردم نمی‌گذاشتند، مشغول تكاثر ثروت شده بودند و حساب‌های بانکی خود را انباشته می‌کردند.

آنها تقریباً در هر بخشی از کشور که می‌توانست پول‌ساز و درآمدزا باشد حضور داشتند؛ از بخش انرژی تا خدمات؛ از بهداشت تا حمل و نقل هوایی و دریایی؛ از مخابرات تا بخش ساختمان. برخی از پسران قذافی به خاطر رفتارهای زشت و نکوهیده‌شان مشهور شده بودند. مردم لیبی از طریق گزارش‌های رسانه های بین المللی در جریان عیش و نوش پسران قذافی با مدل‌ها و ستارگان موسیقی پاپ غربی و شادنوشی هایشان در عجیب‌ترین مکان‌های توریستی جهان قرار می‌گرفتند.

قذافی در مهار فرزندانش ناموفق بود، و این به عاملی جدی برای نفرت مردم از رهبر و اعوان و انصارش تبدیل شد. مردم لیبی از این موضوع نیز عصبانی بودند که به رغم وعده و وعیدهای مکرر رژیم برای اصلاحات هیچ تلاش جدی‌ای برای باز کردن فضای سیاسی کشور نشده بود. سیف الاسلام، پسر ارشد قذافی، درگیر پاره‌ای ابتکار عمل‌های اصلاحی مرتبط با شیوه‌های حکمرانی و امور حقوق بشری شده بود. (ص15 کتاب قذافی ظهور تا سقوط)

اما اینها عمدتاً اقداماتی پروپا گاندایی و به دقت طراحی شده برای رساندن این پیام فریب کارانه به غربی‌ها بود که لیبی واقعاً تغییر کرده و دیگر آن کشور مسئله‌ساز سابق نیست. گرچه مردم لیبی به واسطه این اصلاحات سیاسی نیم‌بند فضایی برای انتقاد کردن از برخی نهادهای رسمی [دولتی] پیدا کردند و از شدت فشارهای رژیم بر مردم اندکی کاسته شد اما مردم کماکان جرئت نداشتند کوچکترین انتقادی از «رهبر»، خانوادهاش و قشر فوقانی حکومت بکنند.

نقد کتاب قذافی ظهور تا سقوط pdf

این اثر، شرحی فوق العاده خواندنی از قذافی، از آغاز تسلطش بر لیبی در 1969 تا اعدام بیرحمانه‌اش در اکتبر 2011 است. کتاب قذافی ظهور تا سقوط به خوبی تمرکز خود را بر روی دیکتاتور لیبی، ایدئولوژی‌اش و اقداماتش حفظ می‌کند. لیبی در دوران پسا‌ـ قذافی درگیر اختلافات و منازعات داخلی شد. میراث دیکتاتور برای مردم لیبی، خشونت و فرقه‌گرایی بود.

قذافی فرصت داشت که کشوری متحد و منسجم بسازد اما او نه تنها در این کار موفق نشد بلکه عملاً به آتش اختلافات بومی و محلی دامن زد. او رفت اما زمینِ سوخته‌ای پشت سرش به جا گذاشت. آسیبی که دیکتاتور به کشور و مردم می‌زند دیرپا و عمیق است و چه بسا سال‌ها و دهه‌ها باید بگذرد تا اثرات سوء آن برطرف شود.

این اولین کتابی است که به طرزی ماهرانه ماجرای خلق‌، اجرا و نابودی جماهیری قذافی و پیامدهای فاجعه‌بار آن برای چند نسل از لیبیایی‌ها را شرح می‌دهد.

کتاب قذافی ظهور تا سقوط حکایت منسجمی از تاریخ 42 سالهٔ یک رژیم دیکتاتوری و جامعه‌ای است که مدام در حال تغییر بوده.