کریم شیره ای

دانلود کتاب کریم شیره ای pdf

کتاب کریم شیره ای pdf مسلما یکی از بهترین زندگینامه های طنز و در عین حال حاوی پند و اندرزهای فراوان می باشد.

در دربار ناصرالدین شاه دلقك مخصوصی بنام کریم شیره ای بود که با گفتار شوخ خود اشتغال خاطر شاه را فراهم می‌ساخت. کریم در واقع کسی بود که اجازه داشت هر موقع هر چیزی که دلش می‌خواهد بگوید. او مردی باهوش و موقع شناس بود و هر حرفی را بجای خود میزد، عده‌ای از درباریان و رجال عصر برای حل مشکل خود به او روی می‌آوردند، کریم نیز از موقعیت خود استفاده کرده، کارهای گرفتاران را با شوخی رفع و رجوع می‌کرد.

البته مزدی هم می‌گرفت تا جائی‌که امروز «خر کریم را نعل کردن» معنای حق و حساب دادن می‌دهد. نویسنده داستان‌های شوخ کریم شیره ای را جمع آوری و در کتاب جالبی با قلم روان عرضه کرده است که از هر جهت خواندنی است.

خلاصه کتاب

ناصرالدین شاه شاید تنها پادشاهی است که به علت طول سلطنت داستان‌های زیادی از خود به یادگار گذاشته است. در میان این نوشته‌ها از همه شیرین‌تر و پرمعناتر و در عین حال سرگرم کننده‌تر لطیفه هایی است که از کریم شیره ای دلقک خنده آفرین دربار این پادشاه به جای مانده است.

این سرگذشت‌ها که در ابتدای امر کمی اغراق‌آمیز و دور از حقیقت جلوه می‌کند حاوی نکات پراهمیتی است که نمی‌توان آنها را نادیده انگاشت، در خلال این حکایت‌ها پند و اندرزهائی نهفته است که بس گرانبها و شنیدنی و عمیق است.

ما با خواندن شیرین کاری‌های مردی به اسم کریم شیره ای به خوبی می‌توانیم نمونه‌ای از زندگی اشرافی و بی‌بند و باری و نادرستی درباریان قاجار و ظلم و ستم حکام و دست نشاندگان سطان و عده‌ای از مردم آن عصر و خودرأیی و ستمگری پادشاه را پیش چشم مجسم نمائیم، بعلاوه با بررسی احوال كريم لذت می‌بریم و شاد می‌شویم.

قهرمان داستان‌های کتاب ما مردی است بلند قد و لاغر اندام که همواره لباس‌های عجیب و رنگارنگی به تن دارد و بر خرى كوچك با دست و پائی کوتاه سوار است. کریم شیره ای با همۀ حقارت جثه و پستی شغل يك انسان بود، انسانی با همۀ علو طبع، با گذشت، فداکار، دلسوز، بیچاره‌نواز و مردم‌دوست. او کسی بود که اگر جان خود را هم لازم می‌شد در راه به نوا رسیدن بینوائی از کف بدهد دریغ نمی‌کرد.

کریم شیره ای تنها دلقکی بود که با شجاعت کامل خویش در مقابل همۀ درباریان با نفوذ (كه هر يك اختیار جان و مال صدها نفر را در کف بی‌کفایت خویش داشتند) می‌ایستاد و با رك‌گوئی و سرعت انتقال حیرت‌انگیز و سخنان نیشدار و بامزه و ابتکاری خویش موجبات خرسندی خاطر خطير ناصرالدین شاه را فراهم می‌آورد و احیاناً رفع ظلم از مظلومی می‌کرد و گاهی سبب خجلت ظالم را فراهم می‌ساخت.

به جرأت می‌توان گفت که صراحت لهجه و بی‌پروائی کریم را هيچيك از دلقک‌های داخلی چه آنها که در زمان او بودند و شهرتی داشتند از جمله شیخ شیپور اسماعيل بزاز- شغال‌الملك- شيخ كرنا و چه کسانی که بعدها پیدا شدند مثل حاج میرزاز کیخان دلقك دربار احمد شاه قاجار نداشتند.

کریم شیره ای به قدر کفایت سواد خواندن و نوشتن داشت، نماز می‌خواند و گاهی که فرصت می‌یافت به گل‌های نرگسی که در منزل پرورش می‌داد سرکشی می‌کرد. کریم در بیشتر اعیاد به خصوص در عید نوروز گلدان‌های دست پرورده خود را به منازل بزرگان و درباریان می‌فرستاد و از آنها عیدی می‌گرفت، وای به حال آن وزیر یا حاکمی که (خر کریم را نعل نمی‌کرد) و به موقع خود مستمری و حق و حساب دلقك خاص دربار را نمی‌فرستاد.

در مورد محل تولد و زادگاه اصلی کریم حرف است. عده‌ای او را یزدی و جمعی اصفهانی می‌دانند (به نظر این صحیح‌تر می‌رسد)، آنچه مسلم است کریم شیره ای شهرستانی بوده و برای کسب روزی و جستن نام پای به عرصه پرخطر دارالخلافه نهاده است.

سخن نویسنده

در کتاب کریم شیره ای pdf سعی کرده‌ایم داستان‌ها و لطیفه‌های معقولی را که مردم و بزرگترها دربارۀ کریم شیره‌ای دلقك مشهور دربار ناصرالدین شاه گفته‌اند جمع‌آوری نموده و از نو با سبك و روش تازه به رشتۀ تحریر درآوریم.

خوشبختانه کریم، ایرانی‌الاصل است و برخلاف ملانصرالدین معروف، در موجودیت او کمترین شک و شبهه‌ای نیست و هیچ کشور بیگانه‌ای هم نمی‌تواند او را منتسب به خود بداند، جائی که برای يك موجود خیالی مثل ملانصرالدين این همه کتاب و لطیفه بنویسند و بسازند از انصاف به دور است که کریم شیره‌ای و لطیفه‌هایش در دست فراموشی بیفتد و ذکری از او نرود.

بخشی از متن کتاب

روزی ناصرالدین شاه به علتی که بر ما معلوم نیست به زنان حرم خود خشم گرفت و به آنها بی اعتنا شد. زنها برای سر لطف آوردن شاه به پرحیله ای متوسل گشتند ولی موفق نشدند. عاقبت دست به دامان کریم شیره ای زدند و چاره کار را از او خواستند. در این میان سوگلی حرم و گل سرسید زنهای ناصرالدین شاه به کریم گفت:

کریم، اگر امروز تو شاه را بخندانی علاوه بر پولی که پیش من داری به خانمها میگویم هر یک مبلغی به تو به عنوان جایزه بدهند. کریم شیره ای گفت: شما جای شاه را به من نشان بدهید دیگر کارتان نباشد. به او گفتند: – شاه در اندرون است. کریم مدتی در اندرون به دنبال ناصرالدین شاه گشت و سرانجام او را در یکی از خیابانهای باغ پیدا کرد. آرام آرام تا پشت شاه رفت و یک مرتبه و نابهنگام سلام کرد به طوری که شاه یکه ای خورد و ناراحت به عقب سر خود نگریست.

تا چشم ناصرالدین شاه به کریم افتاد روی از او برگردانید و راه خود را گرفت و رفت. زیرا میدانست کریم شیره ای قصدی از آمدن خود دارد و به هر ترتیب که باشد بالاخره او را خواهد خندانید و همین موضوع موجب خودسری زنان حرم خواهد شد. ناصرالدین شاه آن روز به هر طرف که رفت خود را با کریم مواجه دید، کریم ول کن معامله نبود و مثل جن بو داده دائم به دور شاه میچرخید.

به قسمی که شاه در آخر مستأصل شد و کنار باغچه ای نشست و با تکه چوبی که در دست داشت خاکهای باغچه را به هم زد. کریم که این وضع را دید جلو رفت و از او پرسید: قبله عالم توی باغچه دنبال چه چیزی میگردید؟ ناصرالدین شاه با خشم تمام گفت: دنبال هیچی پدرسوخته. کریم در حالی که قیافه مضحکی به خود گرفته بود گفت: آخه می خوام بدونم.

ناصرالدین شاه که فوق العاده به خشم درآمده بود گفت: – قرمساق پی ک… خر میگردم دیگه چه می گوئی! کریم که انتظار شنیدن یک چنین حرفی را نداشت ابتدا زیر لب با تعجب گفت: بابا ایوالله تو که دست کریم شیره ای را از پشت بستی و آنگاه لبخندی شادمانه به لب آورد و به تندی گفت: قربان پس داد نزنید… یواشتر بگوئید… برای اینکه اگر زنان حرم بفهمند که توی باغچه از این چیزها پیدا میشه خاک آنرا با توبره می برند!!

ناصرالدین شاه از این حاضر جوابی کریم به شگفت درآمد و ناگهان آنچنان خنده ای سرداد که تا چند خیابان آنطرف تر همه صدای قهقهه او را شنیدند، کریم شیره ای نیز که موفق به خندانیدن شاه شده بود در پوست خود نمی گنجید و همراه او ولی با وضع کاملاً مسخره ای به خنده درآمد و شروع به انجام حرکات مضحکی نمود. صحنه جالبی به وجود آمده بود.

ناصرالدین شاه بعد از یک خنده طولانی خطاب به کریم گفت: – زود گورت را از اینجا گم کن و الا دستور میدهم با شلاق تن و بدنت را سیاه کنند. کریم شیره ای که دید ناصرالدین شاه بر اثر لطیفه او کاملاً به نشاط آمده است چرخی به دور خود زد و یک راست به سراغ زنان حرم رفت و انعام قابل ملاحظه ای از سوگلی شاه و سایر خانم ها دریافت داشت.

لقب شیره ای

مسلم است مردی چون کریم شیره ای با آن هوش خداداد و استعداد شگرف، در اجرای نمایش‌های خنده‌آور و انتقادی و بیان سخنان پرمعنی و گوهربار نمی‌توانسته است تریاکی و یا شیره‌ای باشد. چون، ثمره شیره و ترياك جز بی‌حالي و سستی نیست و این صفات به کریم نمی‌چسبد، حق این است که نظر مرحوم عبدالله مستوفی را در این مورد نیز قبول کنیم، ایشان معتقدند که:

«لقب شیره‌ای که دنبال اسم او بسته شده شاید به مناسبت شیرین‌کاری‌های او در بذله‌گولی و یا به سبب شغل اولیه‌اش شیره فروشی بوده است.» قسمت اخیر گفته ایشان به نظر ما به حقیقت نزدیکتر است بهترین دلیلی که می‌توان در این مورد ارائه نمود این است که:

پس از کریم شیره ای پسر شانزده ساله او اسم کریم را با لقب عسلی برای خود انتخاب کرد و با نام (کریم علی) جای پدر را گرفت (گرچه این پسر هوش و استعداد و سرعت انتقال و شهامت پدر را نداشت) و شاید هم به همین سبب بود که مردم او را کریم (سرکه‌ای) لقب داده بودند.

در داستانی از کتاب، کریم شیره ای برای رفع دندان درد به توصیه رئیس قراولان کاخ، چند پکی به وافور می‌زند و این نیز دلیل دیگری بر آن است که کریم واقعاً شیره‌ای نبوده و بر حسب تصادف آن هم برای رفع درد دندان دست به دامان دود خانمان برانداز ترياك شده است.

عده‌ای هم معتقدند که این لقب شاید به این سبب که او همیشه چرت می‌زده و وانمود می‌ساخته (شیره‌ای) است (و از این عمل در شیرین‌کاری‌هایش کمال بهره را می‌برده است) به او چسبیده باشد.

نقد کتاب کریم شیره ای pdf

کریم شیره ای، چهرۀ افسانه‌ای مضحکه و خنده که در میان مردم محبوبیت و اشتهار فراوان دارد، شایسته آن است که زندگیش مورد تحقیق بسیار قرار گیرد تا فراز و نشیب حيات او و گوشه‌های روح عجیبش باز شناخته شود.

تاریخ گواهی می‌دهد که در هر عصر و زمانه‌ای، وقتی که ابتذال و پلشتی به نهایت می‌رسد مضحکه، لودگی و مسخرگی از وسایلی می‌شود که مردمان با توسل به آن به جنگ با زشتی‌ها برمی‌خیزند و عصر قاجار در تاریخ معاصر ایران، چنین موقع و مقامی دارد و کریم شیره ای دلقك مسخره کار بزرگ، تاريخ يك عصر و زمانه را به باد هجو می‌گرفت، تاریخی که با ابتذال و نامردمی و فساد درآمیخته بود.

ارزش مقام کریم شیره ای در اینها است که برشمردیم. اما کتابی که به همت آقای «حسین نوربخش» درباره کریم به زیور تألیف آراسته شده در مقایسه با اهمیت کریم، توانسته است تا حدی نسبت به این مرد ادای دین کند، مردی که پس از ملانصرالدین و عبید زاکانی به حق یکی از چهره‌های درخشان هجو و مضحکه و خنده ایران است.

امید می‌رود مطالعۀ کتاب کریم شیره ای pdf بتواند اندکی از وحشت و ترس و گرفتگی ناشی از اخبار دلهره‌آور جهان پرآشوب فعلی و خستگی کار روزانه را از دل هایتان بزداید و چهره شما را به لبخندی دلنشین بیاراید و امید شادی سرور را با خود به خانه شما بیاورد.