جامعه خطر

دانلود کتاب جامعه خطر

خلاصه کتاب

کتاب جامعه خطر به عنوان یک تحلیل کلاسیک مورد استقبال قرار گرفته است. این اثر جای خود را به عنوان متن اصلی جامعه شناسی معاصر در کنار گونه‌بندی‌های پیشین جامعه به‌عنوان بحث‌های فراصنعتی و جاری درباره ابعاد اجتماعی پسامدرن پیدا کرده است.

تغییر ماهیت رابطه جامعه با تولید و توزیع با تأثیرات زیست محیطی مرتبط است، زیرا یک اقتصاد کلی و جهانی بر اساس دانش علمی و فنی در سازمان اجتماعی و تضاد اجتماعی محوری تر می شود. این تحلیل از وضعیت جوامع غربی، زمانی که برای اولین بار به زبان آلمانی منتشر شد، سر و صدای زیادی به پا کرد.

کتاب جامعه خطر بسیار مرتبط با بحث های جاری در مورد ابعاد اجتماعی جامعه به اصطلاح پست مدرن است. اولریش بک استدلال جالبی را مطرح می‌کند: خطر جهانی در حال جایگزینی جامعه طبقاتی و اتحادهای آن به عنوان یک اصل سازمان دهنده است. در حالی که در جوامع طبقاتی قبلی فقط پرولتاریا قربانی می‌شد، در جامعه خطر در سرتاسر جهان نوظهور همه گروه‌ها (حتی ثروتمندان) در معرض تهدید هستند…

نویسنده به این نکته مهم اشاره می‌کند که ریسک و موقعیت طبقاتی در مقیاس ملی و بین المللی همپوشانی دارند. کتاب جامعه خطر به ابعاد فرهنگی و اخلاقی ادراک ریسک با استدلال های قانع کننده می‌پردازد. همچنین روشن می‌کند که نظریه اجتماعی نمی تواند واقعا جامعه معاصر را توضیح دهد، بدون اینکه به دقت نقش هایی را که علم، فناوری و سازه های فرهنگی خطرآفرین ایفا می‌کند، دقت کنند.

بخشی از متن

در بخشی از کتاب جامعه خطر می‌خوانیم: هم در قرن نوزدهم و هم امروز، پیامدهایی که پیکره بشریت آنها را به عنوان پیامدهای ویرانگر تجربه کرده است، به فرایند اجتماعیِ صنعتی شدن و مدرن سازی مربوطند. در هر دو دوره تاریخی با مداخله‌های بنیادی و تهدید کننده در شرایط زندگی بشر مواجهیم. این دخالت‌ها در پیوند با مراحل معینِ توسعه نیروهای تولیدی، توسعه انسجام بازار و توسعه رابطهٔ ثروت و قدرت ظاهر می‌شوند.

در هر زمان، پیامدهای مادی گوناگونی ممکن است وجود داشته باشند: در آن زمان، فلاکت مادی، فقر، گرسنگی و ازدحام جمعیت و امروز تهدید و تخریب شالوده های طبیعی زندگی. البته، جنبه‌های قابل مقایسه‌ای هم وجود دارد، از قبیل میزان خطر و طبیعت نظام‌مند مدرن سازی که خطر با آن ایجاد می‌شود و رشد می‌کند. پویایی درونی این طبیعتِ نظام‌مند نه در بدنهادی و بدسگالی، بلکه در بازار، رقابت و تقسیم کار نهفته است…

که همه آنها امروزه کمی جهانی‌تر شده‌اند. درست همچون گذشته، ناپیدایی (عوارض جانبی) در هر دو مورد می‌تواند فقط به کشمکش بینجامد. آن وقت هم مانند امروز، مردم برای اعتراض به خیابان می‌رفتند، با صدای بلند از فناوری و پیشرفت انتقاد می‌شد و هنوز هم می‌شود. هم طرفداری از فناوری معمول بود و هم صداهای مخالف با آن. (ص100 کتاب جامعه خطر اولریش بک)

سپس کم‌کم، چنان که امروز هم مشاهده می‌شود، مشکلات مورد پذیرش واقع شدند. رنج و ستمی که به طور نظام‌مند ایجاد شده بود، هر روز نمایان‌تر می‌شد و کسانی که انکارشان می‌کردند باید آنها را به رسمیت می‌شناختند. قانون، بادبان‌های خود را همنوا با باد موافق برافراشت، هرگز داوطلبانه تن به این همنوایی نداد، بلکه با حمایت قوی سیاست و مردم کوچه و خیابان: حق رأی برای همه، قوانین رفاه اجتماعی، قوانین کار و مشارکت در تصمیم گیری.

موارد مشابه امروزین آن هم آشکار است، به طوری که چیزهای بی‌ضرری مثل شراب، چای، پاستا و غیره به مواد خطرناک تبدیل می‌شوند. کودهای شیمیایی به سمومی پایدار با پیامدهایی جهانی تبدیل می‌شوند. منابع ثروتی که روزگاری مورد ستایش بودند (اتم، علم شیمی، فناوری ژنتیک و غیره) به منابع غیرمنتظره خطر تبدیل می‌شوند. خطر آشکار، هر روز بیشتر از قبل، راه را بر سرپوش گذاشتن‌ها و ناچیزنمایی های معمول می‌بندد.

کارگزاران مدرن سازی خودشان را در عرصه علم، تجارت و سیاست در موقعیت عذاب آور متهمی می‌یابند که اتهامش را انکار می‌کند، در حالی که به سبب زنجیره‌ای از شواهد مبتنی بر قرائن، در واقع، در رنج و اضطراب به سر می‌برد. شاید بگویند که در گذشته نیز همگی این جور چیزها را دیده‌ایم، هیچ اتفاق جدیدی نیفتاده است؛ اما تفاوت‌های نظام‌مند بسیاری وجود دارد. (ص101 کتاب جامعه خطر)

امروز، ملموس بودن رنج و فلاکتی که هم به گونه‌ای شخصی و هم اجتماعی تجربه شده است، در مقابل تهدیدات نامحسوس برآمده از تمدن قرار می‌گیرد که آگاهی از آنها فقط به واسطه تفکر علمی میسر است و نمی‌توان آن را به طور مستقیم به تجربه اولیه پیوند زد. این‌ها خطراتی‌اند که زبان فرمول‌های شیمیایی، متون زیست شناختی و مفاهیم پزشکی و تشخیصی را به خدمت می‌گیرند.

البته استفاده از این تشکیلات دانش محور از خطرناکی آنان نمی‌کاهد. بر عکس، امروزه، خواسته یا ناخواسته به واسطه حوادث طبیعی یا فجایع انسانی، در زمان جنگ یا صلح، بخش عمده‌ای از جمعیت با نابودی و زوال مواجه است؛ به طوری که قدرت تخیل و زبان ما درباره آنها قاصر و هیچ‌گونه مقوله بندی پزشکی یا اخلاقی در مورد آنها نداریم و همواره با غیرهای مطلق و نامحدودی مواجهیم که ما را تهدید می‌کنند…

نقد کتاب جامعه خطر

نویسنده کتاب جامعه خطر، یکی از مشهور ترین جامعه شناسان آلمانی در روزگار ما بود که آثارش به بیش از 35 زبان دنیا ترجمه شده است. در اوایل قرن نوزدهم، ملوانانی که درون رود تیمز می‌افتادند، غرق نمی‌شدند بلکه با تنفس گاز سمی و بدبوی این رودخانه که در حکم فاضلاب لندن بود، خفه می‌شدند. قدم زدن میان خیابان های باریک شهر های قرون وسطا حکم رد شدن از تونل وحشت بود.

مدفوع همه جا انباشته بود. در خیابان‌ها، شاهراه‌ها، در کالسکه ها و… ادرار در حال تجزیه کردن و از هم پاشاندن نمای بیرونی ساختمان‌ها بود. عدم وجود مجرای دفع زباله و فضولات که حاصل وضعیت اجتماعی بود، همه‌ی پاریس را تهدید به فرایند گندیدگی و پوسیدگی می‌کرد. با وجود این، آنچه به ذهن خطور می‌کند این است که در آن روزگار، آن خطرات چشم و گوش را می‌آزردند و بنابراین قابل حس بودند.

در حالی که خطرات تمدن امروز نوعا از دایره درک می‌گریزند و در سیطره فرمول شیمیایی و فیزیکی جای گرفته‌اند. در گذشته، رد پای خطرات تنها به عرصه کم دامنه فناوری بهداشتی می‌رسید، اما امروز ریشه در تولید بیش از حد فراورده های صنعتی دارد. بنابراین خطرات امروز، به خاطر تهدید کردن عرصه طبیعت جهانی و به خاطر علل مدرنشان یا نمونه های به ظاهر مشابه در سده های میانی تفاوت اساسی دارند: اینها خطرات مدرن سازی‌اند!